‘Churchill’ gedood, maar hij was het niet
Een artikel over het neerschieten van een KLM DC-3 in 1943
Citaat:
Was het de Duitsers om Churchill te doen toen ze in juni 1943 aan de Spaanse kust een KLM-vliegtuig uit de lucht schoten, of om acteur Leslie Howard? Die vraag wordt verschillend beantwoord. In Spanje werd vrijdag een monument voor de slachtoffers onthuld. Onder hen waren vier jonge vaders uit Nederland.
Het gedenkteken is geplaatst bij Cedeira, een dorpje aan de kust van Galicië. Ten noorden ervan stortte het burgervliegtuig DC-3 Ibis op 1 juni 1943 brandend in de Golf van Biskaje, na beschoten te zijn door de Luftwaffe. De Duitsers zouden het gemunt hebben op de Britse premier.
Het burgervliegtuig was onderweg van Lissabon naar Engeland. Gezagvoerder was Q. Tepas uit Den Helder, D. de Koning van Vlieland was tweede officier, de Rotterdammer C. van Brugge radiotelegrafist en de Groninger E. Rosevink boordwerktuigkundige.
BOAC Flight 777 van de KLM had een voortijdig einde toen acht Duitse Junkers aanvielen. „Ik word door niet geïdentificeerde vliegtuigen gevolgd”, telegrafeerde Van Brugge. En daarna: „Ik word door vijandelijke vliegtuigen aangevallen.” Dat was het laatste signaal dat hij uitzond. Het vliegtuig verdween ten noorden van Spanje in zee. De vier bemanningsleden en dertien passagiers kwamen om.
Churchill was er niet bij, maar wel een man die veel op hem leek: Alfred Tregear Chenhalls, manager van de Britse acteur Leslie Howard. Chenhalls was corpulent en rookte sigaren. Net als Churchill. Howard zelf was lang en dun, net als Churchills lijfwacht, Walter H. Thompson. Mogelijk zijn ze door Duitse spionnen voor de Britse premier en zijn lijfwacht aangezien en vielen de Duitsers het vliegtuig daarom aan.
Churchill schreef in zijn autobiografie dat het hem speet dat zijn activiteiten misschien invloed hebben gehad op Howards overlijden. De Duitsers wisten dat hij naar Noord-Afrika was voor een ontmoeting met de Amerikaanse generaal Eisenhower en dat hij mogelijk via Lissabon zou terugvliegen.
Anderen veronderstellen dat Leslie Howard het doelwit was. Zo stelde de zoon van de 50-jarige acteur dat de Duitsers niet zo naïef waren om te denken dat de premier zomaar met een burgervliegtuig zonder extra beveiliging zou reizen. Het ging volgens hem niet om Churchill, maar om Howard. Door de Hollywoodster om te brengen, zouden de Duitsers een bekende Engelsman doden, die de Duitse propagandaminister Goebbels kwaad gemaakt had met zijn anti-Duitse films en radioboodschappen.
Ook is verondersteld dat Howard voor de Britse geheime dienst werkte. Howard zou in de laatste weken van zijn leven niet alleen een tournee door Spanje en Portugal hebben gemaakt, maar ook namens de Britse regering een gesprek hebben gevoerd met het Spaanse staatshoofd, generaal Franco. Ook de andere zeven mannelijke passagiers en mogelijk enkele vrouwen zouden connecties met de geallieerde inlichtingendiensten hebben. De passagierslijst was voor de Duitse spionnen geen geheim. Genoeg reden dus om het vliegtuig uit de lucht te schieten.
KLM-piloten verzorgden tijdens de oorlog 1600 vluchten van Engeland naar Lissabon en Gibraltar. Het was niet de eerste keer dat de Duitsers de burgervliegtuigen aanvielen. Dat was in november 1942 en april 1943 ook al gebeurd. Toen zagen de piloten kans hun toestel te redden. Deze keer wisten de Duitsers het vliegtuig in brand te schieten. Daarmee was het reddeloos verloren. De aanvallers fotografeerden het rokende wrak toen het nog op de golven dreef en keerden vervolgens terug naar hun basis bij het Franse Bordeaux.
Nabestaanden van de slachtoffers probeerden de juiste toedracht te weten te komen. Zo ging een zoon van de boordwerktuigkundige op bezoek bij de commandant van de Duitse vliegtuigen. Wat wisten de Duitsers over de inzittenden, en wat wisten de Britten over een mogelijke Duitse aanval? Een eenduidig antwoord is er nog niet.
Na de aanval werden de vluchtschema’s veranderd: voortaan werden de vluchten in het donker uitgevoerd. De weinige toestellen moesten worden omgebouwd en geschikt gemaakt voor sterrennavigatie.
Bron: ‘Churchill’ gedood, maar hij was het niet - Binnenland - Reformatorisch Dagblad