Zogturbulentie

[div=float: right; width: 410px;]Bijlage 561[/div]

Zogturbulentie is de [wiki]turbulentie[/wiki] die ontstaat in het zog van een [wiki]vliegtuig[/wiki]. Hoe groter het vliegtuig, hoe groter de turbulentie.
Zogturbulentie is met name gevaarlijk tijdens het opstijgen en het landen. Dit omdat het [wiki]vliegtuig[/wiki] zich dicht bij de grond bevindt en erg langzaam vliegt. Hierdoor kan het vliegtuig snel [wiki]overtrek|overtrekken[/wiki].
Omdat de vliegtuigen laag vliegen en ook nog eens een grote [wiki]invalshoek[/wiki] hebben, ontstaan bij het opstijgen en landen ook nog eens zogturbulenties die gevaarlijker zijn dan normaal. Laag bij de grond kan de zogturbulentie niet wegzakken. Op grotere hoogten doet de zogturbulentie dit wel. Het zakt dan met een snelheid van 90 tot 150 meter per minuut. Het blijft dan hangen op een hoogte die 150 tot 270 meter lager is dan de hoogte waarop het vliegtuig heeft gevlogen.

[h3]Helikopters[/h3]De zogturbulentie die door helikopters wordt veroorzaakt is aanmerkelijk sterker dan die van vliegtuigen van dezelfde grootte. Middelzware helikopters kunnen een zogturbulentie veroorzaken die net zo sterk is als die van zware helikopters. Dit komt omdat zware helikopters vaak meer [wiki]rotorblad|rotorbladen[/wiki] hebben. De aanwezigheid van meer rotorbladen maakt het effect van de zogturbulentie kleiner.

[h3]Gevolgen[/h3]Effecten die kunnen voorkomen als een vliegtuig zich in zogturbulentie bevindt:

• Het gaan [wiki]rollen[/wiki] van het vliegtuig
• hoogteverlies of vermindering van het stijgvermogen
• structurele overbelasting

Verscheidene toestellen zijn al gecrasht doordat ze terechtkwamen in de turbulentie van een toestel dat voor hen opgestegen was. Een van de recentste crashes die voor een deel te wijten was aan zogturbulentie of wake turbulence was de crash van vlucht 587 van American Airlines, boven de wijk Queens te New York op 12 november 2001. Dit toestel zou terechtgekomen zijn in de zogturbulentie van een Boeing 747 van Japan Airways. De piloot reageerde door te heftig met het roer te sturen, wat uiteindelijk als gevolg had dat het [wiki]kielvlak[/wiki] afbrak.

[h3]Voorzorgsmaatregelen[/h3]Men voorkomt crashes door zogturbulentie door ervoor te zorgen dat vliegtuigen met een voldoende lange tussenpauze opstijgen en in de lucht door de horizontale separatie van achter elkaar vliegende vliegtuigen voldoende groot te houden. Men heeft een lijst van minimumwachttijden en afstanden in de lucht opgesteld, waarvan de duur afhangt van de grootte van het toestel en de grootte van zijn voorganger. Hiervoor wordt onderstaande indeling in zwaar, middelzwaar en licht (heavy, medium, light) gebruikt.

• Heavy ? een vliegtuig met een maximum toegestaan [wiki]startgewicht[/wiki] van 136.000 kg of meer
• Medium ? een vliegtuig met een maximum toegestaan startgewicht tussen 7000 kg en 136.000 kg
• Light ? een vliegtuig met een maximum toegestaan startgewicht van 7000 kg of minder.

Voorbeeld: een Boeing 747 met een maximum toegestaan startgewicht van meer dan 136.000 kg krijgt in zijn callsign de toevoeging heavy. In de praktijk zijn de meeste passagiersvliegtuigen met twee gangpaden heavy. Dit zijn de zogenoemde wide-body's. De Boeing 757 heeft een maximaal startgewicht van minder dan 136 ton, maar wordt vanwege de krachtige zogturbulentie die hij veroorzaakt toch aangemerkt als een heavy.

Voorgaande vliegtuig	Volgend vliegtuig	Minimale afstand	Minimale tijd
Heavy	Heavy	4 NM	2 minuten
Heavy	Medium	5 NM	2 minuten
Heavy	Light	6 NM	3 minuten
Medium	Heavy	3 NM	volgens baan bezetting
Medium	Medium	3 NM	volgens baan bezetting
Medium	Light	4 NM	2 minuten
Light	Heavy	3 NM	volgens baan bezetting
Light	Medium	3 NM	volgens baan bezetting
Light	Light	3 NM	volgens baan bezetting

De bovenstaande minimale afstanden en tijden gelden indien:

• een vliegtuig op dezelfde hoogte of minder dan 300 meter lager vliegt dan zijn voorganger
• beide vliegtuigen dezelfde start- of landingsbaan of start- of landingsbanen gebruiken die minder dan 760 meter van elkaar liggen
• een vliegtuig het pad van een ander vliegtuig kruist
• twee kruisende startbanen worden gebruikt
• twee startbanen worden gebruikt die verder dan 760 meter uit elkaar liggen, maar waarbij de banen van de vliegtuigen elkaar toch kruisen.

De [wiki]piloot[/wiki] moet dan ook ver achter, en op of boven het pad van het voorgaande vliegtuig vliegen. De piloot is er voor verantwoordelijk dat hij voldoende afstand houdt. Hij moet er voor zorgen dat hij niet inloopt op het voorgaande vliegtuig. De piloot moet daarbij bedacht zijn op onverwachtte bewegingen. Hoewel enige turbulentie bij de landing niet ongewoon is, moet een piloot de landing onmiddellijk afbreken en een [wiki]doorstart[/wiki] maken als hij denkt in zogturbulentie terecht te zijn gekomen.

http://www.youtube.com/watch?v=uy0hgG2pkUs