72 jaar oud mysterie ontrafeld

Zojuist gelezen op Seawings :

Media Release today from the Civil Aviation Historical Society:

72-year-old mystery of missing Qantas flying boat Circe solved

Tomorrow is the 72nd anniversary of the disappearance of Qantas Empire flying boat Circe on a flight from Java to Broome. Now, after 72 years, the mystery of the vanished airliner has finally been solved.

Circe disappeared on a flight from Tjilatjap, Java, to Broome, Western Australia, on Saturday, 28 February 1942. She was carrying 16 passengers, including a contingent of Dutch diplomats and a US Navy officer, and a crew of four under Captain Bill Purton. Long presumed to have been shot down by Japanese aircraft, no trace was ever found of the aircraft and post-war examination of Japanese records did not reveal her fate. In a long-running dispute over the insurance for the aircraft and her crew, the Australian and US Governments steadfastly maintained that there was no evidence that Circe was lost due to enemy action.

Through recent research in Australian and Japanese archives by aviation historians Phil Vabre and Osamu Tagaya it can now be confirmed for the first time that Circe was shot down by a Japanese ‘Betty’ bomber based at Denpasar, Bali. The Betty, flown by Flight Petty Officers Yamamoto and Ashizawa of the Imperial Japanese Navy, was on a maritime patrol when it spotted and engaged Circe some 200 miles (320 km) south of the Java coast.

The loss of Circe came at a critical time in the Second World War, just as Japan’s campaign to seize the Netherlands East Indies (today Indonesia) came to its culmination. Although unarmed civil aircraft, the Qantas flying boats, the ‘Jumbo Jets’ of their day, were at this time being employed on charter to US military forces to fly vital supplies and personnel into Java. When loads permitted, they were used to evacuate mostly civilian personnel from Java on the return flights to Broome.

Circe was the second Qantas flying boat to be shot down by Japanese forces, sister-ship Corio having been shot down off Timor a month earlier.

Phil Vabre is Vice President of the Civil Aviation Historical Society, which operates the Airways Museum at Melbourne’s Essendon Airport. He is currently writing a book about the Qantas Empire flying boats and the Bases that were established to support them on the main air route between Australia and Great Britain.

http://i95.photobucket.com/albums/l1...psd3b25654.jpg

This is believed to be one of the last photos of Circe before she disappeared. Note that the aircraft is in camouflage with red, white and blue recognition stripes indicating a civil aircraft. The aircraft was owned by the British Overseas Airways Corporation (BOAC), hence the British registration G-AETZ, but was being operated by Qantas on an interchange agreement at the time she was shot down.


(Photo: Qantas Heritage Collection)

http://i95.photobucket.com/albums/l1...ps305ef54a.jpg

Circe as we think she looked when lost.

(Artwork: David Williams)

Naast het BOAC-rood-wit-blauw steekt er zo te zien ook een Nederlandse vlag uit de cockpit.

het camouflage patroon van de reconstructie klopt al niet, vergelijk het patroon op het kielvlak maar.

Ik heb ook zo mijn twijfels.
Het lijkt sterk op het 'willen' oplossen van een zaak.

Ik lees namelijk dat er 16 passagiers aan boord zouden zijn geweest op deze tweede 'lonely' vlucht, terwijl de eerste een maand er voor is afgeschoten...vreemd.
16 Is een onwaarschijnlijk laag getal voor een land in nood dat leeg liep richting Broome...

Ik ken het verhaal van mijn oude zweefvlieginstructeur (toen Overste), Rudy van Es.
Hij vloog met een Catalina naar Broome met 80(!) passagiers, vrouwen en kinderen.
Over elkaar heen gepakt. Startgewicht was even géén issue.

Dan klinkt 16 me wat erg als niet representatief in de oren...

Ik kan het op weinig baseren, maar heb er dit gevoel bij.

Tracker.

Meer informatie over de laatste vlucht van de Circe:
From ”Flying Empires - Short ‘C’ class Empire flying boats”
Written by Brian Cassidy
Published by Queens Parade Press
3 Queen’s Parade
BATH BA1 2NJ UK.
Copyright © Brian Cassidy 2004 All rights reserved. ISBN 0 9529298 2 1
p.212-3
'TZ CIRCE (Captain W.B. Purton, First Officer M.W.Bateman, Radio Officer H.G.A.Oates, Pursers L.J.Hogan & W.R.Bartley and sixteen passengers including the Netherlands Consul General, his wife and
daughter) was lost without trace about 160 n.m. or 300 km. out from Tijlatjap on the last of the
shuttle services to Broome on 28 February. 'BG CORIOLANUS (Captain Howard) was flying a few
minutes ahead and heard 'TZ give a last position report at 10.25. Nothing else was heard so the 'boat
was presumably shot down by fighters. A search by 'UC CORINNA found no trace.
p.218:
'TZ CIRCE, complete with its crew of four and thirty passengers, is somewhere in the deep water between Tijlatjap and Broome, believed to have been shot down by Japanese fighters while on the last
of the shuttle flights on 28 February 1942. 'TZ gave a position report at 10.25, about 130 n.m. (240 km.) out from Tijlatjap, the last message ever received.

See http://www.aussieairliners.org/shortfb/g-aetz/gaetz.html

and http://www.ww2australia.gov.au/japadvance/qantas.html

and http://www.pacificwrecks.com/aircraft/short/circe.html

Het aantal passagiers schijnt te variëren van 15 tot 16 tot 30. Is dat omdat er geen passagierslijst bestaat? Als er wel een is, waar zou die te vinden zijn?


Nick-NZ

Ik heb nu de onderstaande E-mail ontvangen van de heer Phil Fabre, Vice President of the Civil Aviation Historical Society & Airways Museum, Essendon Airport, Victoria, Australie:

Hello Nick,

Thanks for your email. There is quite a lot of inaccurate information on
the web concerning Circe!

As you will see from the attached copy of a page from a file in the
Australian Archives, there were 16 passengers in total aboard Circe, of
whom 10 were Dutch. The list gives their names and, where applicable,
positions. The 'Commander Murphy' referred to has been established to be
Commander Joseph A. Murphy USN and it seems that he was definitely aboard
as he was posted missing the following day. The reason more people were
not carried was twofold: firstly, the Tjilatjap-Broome flight was at the
limit of the range of the Empire flying boats, even with extra tankage,
and thus payload was limited; secondly, Circe was carrying a significant
amount of Qantas engineering stores and paperwork that had been evacuated
from the Qantas base at Sourabaya.

This passenger list was compiled by Malcolm Millar, formerly the Qantas
agent in Singapore. After the fall of Singapore, Millar escaped to the
Netherlands East Indies where he was eventually responsible for overseeing
the loading of the Qantas flying boats at Tjilatjap. Millar was to
evacuate Java aboard the flying boat going over from Broome on 28
February, but this aircraft was recalled on the orders of the Australian
Department of Civil Aviation. Millar and the remaining one or two staff
then made their way to Bandoeng, from where they were flown to Broome
aboard a USAAF B-17.

It has been my intention to write to the Dutch authorities in Australia
concerning the new information about Circe, but I have not yet been able
to do so. Any information your contacts can dig up about any of these
people would be most welcome.

Regards,

Phil

Ik heb de passagierslijst bijgevoegd als een bijlage. Hopelijk komt dat ook goed over.

Groeten, Nick-NZ

Het verduidelijkt iets in ieder geval.

De gehele Nederlandse Consulaire vertegenwoordiging in (British) Malaya, met Singapore, scheen spoorslags naar Australië te moeten.
Inclusief familie.

Not your average 'women and children first' type of evacuation....

Waar zagen we dat ook nog meer?
Was het Saigon? April 1975?
(om er maar een te noemen).

vrouwen en kinderen eerst geld aleen bij burgers
zodra er hooge piefen in het spel zijn is het
eerst e hooge piefen en de mensen om hun heen
de rest komt later

Dat de gehele Nederlandse Consulaire vertegenwoordiging in Singapore ineens spoorslags naar Australië moest is geen wonder want Singapore was toen al [of bijna] in Japanse handen, en ik weet zeker dat ze niet zaten te wachten om in dat Changi kamp gehuisvest te worden. Dezelfde Japanse bezetting stond Java te wachten. Een paar dagen na hun "spoorslagse" vertrek was Tjilatjap [Cilacap] in Japanse handen.

Uiteindelijk is het met deze mensen ook niet goed afgelopen :(

Nou nou,
There's equal and more equal...

Mijn vaders jongste broer was al ruim een maand daarvoor gesneuveld.
Tweede dag van de oorlog in de Oost.
Marine schip, mijnenlegger.
Australië was geen luxe optie...

Tracker.

Voor meer over de Circe: Disappearance of flying boat Circe - a 70-year-old mystery

@ Nick NZ , bedankt voor je zéér informative posts ! erg interesant.

Mvg,

Bart

Er is nog wel meer te zeggen over deze slachtoffers; ik las in een aantal kranten nog wat berichten. De tekst spreekt voor zich:

Nog een, met een link naar de 4 bemanningsleden (dus in totaal 20 slachtoffers): http://www.ww2australia.gov.au/japadvance/qantas.html.

Ik ben nu over Broome aan het schrijven voor mijn boekje over de Do 24. Ik mag er altijd graag een kaart bij pakken, of in dit geval The Great Circle Mapper.

Afstand Tjilatjap-Broome: iets meer dan 1800 km.
Voor de Do 24s uit het oosten van Java was het ongeveer 1500 km.
(Voor de Zero's uit Kupang 875 km, maar die vlogen wel heen en terug.)

Als normaal vliegbereik voor de Empire wordt op Wikipedia slechts 760 mijl (1223 km) opgegeven. Er staat echter ook:

Citaat:

---

Initially, they were designed for a 40,500 lb gross weight but by 1939 aircraft were strengthened for 53,000 lb (24,000 kg)
Wartime experience in operating at overload resulted in the realization that the Empires could take off at considerably higher weights than the conservative maxima provided by Shorts.

---

Volgens de verhalen was het 'tien uur vliegen' voor de Do 24's en moest er extra brandstof in de cabine worden meegenomen, maar je moet echt aan alles twijfelen, heb ik gemerkt.

Het brandstofverbruik van de Cyclone-motoren van de Do 24 schijnt nogal excessief te zijn geweest, maar 1500 km moeten ze toch hebben kunnen halen met een zware belading. Volgens één schatting was het aantal personen uit de Do 24's in Broome desalniettemin niet zo schokkend groot. Maar als dat waar is, kan het misschien ook komen doordat de noodbases vanwaar de Do 24's vertrokken onbekender en slechter bereikbaar waren dan Tjilatjap.

Peter:)

Hier nog wat meer informatie over de consulaire staf in Singapore:

Archieven BuZa / Londens Archief | gahetNA
Nummer archiefinventaris: 2.05.80 Inventaris van het archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (Londens archief) en daarmee samenhangende archieven, (1936) 1940-1945 (1958)
NIET ZELFSTANDIGE BEROEPS CONSULAIRE POSTEN
p. 35
Singapore;
H.M.J. Fein (consul-generaal, 1938-februari 1942); bijgestaan door consul J.M. Viruly (1937-februari 1942), vice-consul J.H. Cramwinckel (1938-februari 1942).
N.B. hier staan de Nederlandse namen met de juiste spelling!

En nog een Australisch krantenknipsel [MET krant en datum!!]:
02 Apr 1942 - LOST FLYING BOAT Passengers Listed
In the “The Mercury” (Hobart, Tasmania : 1860 - 1954), 2 April 1942, page 2:

LOST FLYING BOAT

Passengers Listed

SYDNEY, Wednesday. - The Qantas flying boat Circe, which was reported on Tuesday as having been lost on the voyage between Java and Broome in February, was carrying a complement of 16 passengers, among them members of the Netherlands Consular Service at Singapore.

They included: The Consul-General, Mr. H. M. J. Fein, with his wife and daughter; the Consul, Mr. J. M. Viruley, with his wife and daughter; the Vice-Consul, Mr. J. H. Crawincle; the Chancellor of the Consulate, Mr. F. H. van Haelen; Miss van Selaar, secretary to the Consul-General; and Miss D. E. Maret Tak, confidential secretary to the Consulate. Other passengers were Messrs. Parker and Colvin (Englishmen), Lim Kim Swee (Chinese), and Omar and Abdul Samad (Malayans).
N.B. diverse namen worden hier anders gespeld dan op de passagierslijst!

De volle naam van H M J Fein was Hendrik Matthias Johannes FEIN. Hij had ook nog een zoon die Richard Hendrik FEIN heette; geboren op 12-11-1924 in Woollahra, Sydney, Australie. Hij werd ook een diplomaat; overleed in Den Haag op 16-05-2010.

Voor informatie over de "Circe" zie G-AETZ Short S-23 Empire Boat

Nick-NZ

Hier is nog een weblink naar de bemanning van de Circe:
Pacific Wrecks - S23 "Circe" Registration G-AETZ
maar de naam van de 1st Officer is Mervyn William Bateman, niet Willian.

Ik geloof dat het onderstaande al vermeld is door de "beheerder":
Disappearance of flying boat Circe - a 70-year-old mystery
This discussion forum gives a detailed account of the correspondence that led to the “Media Release” by Phil Vabre of the Civil Aviation Historical Society & Airways museum, Essendon Airport, Victoria, Australia, on 27 February 2014, referred to as the first entry on this discussion.

nee en dat is wel een beetje wrang
de jappen hebben nogal wat beschietingen gedaan die nogal vuil te noemen waren

@ Peter [Fogg]
op onderstaand website staat een kleine foto van een KLM Do-24
Flying boats in the Second World War, 1939?45 | australia.gov.au
Flying boats of Qantas Empire Airways were in service in February 1942, in Broome Western Australia as part of an air shuttle service from Java for hundreds of evacuees who were ferried to Broome in Dutch, American and Australian military and civil aircraft. During the last weeks of February 1942 over 7000 people, including those who had escaped from Singapore, passed through Broome. On one single day, 57 aircraft landed there.
There is a small photo of a Dutch Do24 with the above text.

Hoi Nick.

Dank je. Een Do 24 van de MLD (marine), niet van de KLM.

Het is een bekende foto, die 'Broome' mooi illustreert. Het bijschrift is overigens zeer juist: de foto is niet genomen in maart 1942, maar bij een eerder bezoek van een paar toestellen aan Australië in 1941.

Peter:)

Hier wat meer over de broome raid. Bijlage 11778

Mvg,

Bart

Toch heeft een Nederlandse vlieger van het 18e squadron, Gus Winckel een Japanse vliegtuig bij Broome uit de lucht geschoten met een mitrailleur uit de hand.

Verder verwijs ik ook nog naar een prachtige website, gemaakt door Tom Poederbach op: strijdbewijs.nl/cramerus.htm
Gaat over Pieter Cramerus, die eveneens passagier was in de DC3 PK-AFV, gevlogen door Ivan Smirnoff.

Het complete verhaal is beschreven in het boek "Diamantvlucht"

Ger.

Ik zou graag weten of er een lijst beschikbaar is met de namen van MLD- bemanningsleden van alle in Broome destijds aanwezige PBY's en Do 24's.
Dus niet die van alleen de getroffen kisten.

Er zijn bepaalde namen die me intrigeren, maar waar ik de betrokkenheid niet goed kan achterhalen.
Ik bezit er onvoldoende literatuur over.

Tracker.

Tracker.

Aanbevolen literatuur over Broome:
"Zero Hour in Broome - The untold story of the attacks on northwest Australia in 1942". Dr Tom Lewis & Peter Ingman. (Avionmore Books, 1st ed., 2010). ISBN 9780957735156 (pbk).
"Diamantvlucht - Het verhaal over de oorlogsgebeurtenissen in Broome en de diamanten die bij Carnot Bay verloren raakten". W.H. Tyler. (1986). ISBN 9072033531. Orig. titel: "Flight of Diamonds".

Nog een titel over Japanse aanvallen op Noord-Australië:
"Darwin's Air War 1942-1945 - An illustrated history". Bob Alford. (The Aviation Historical Society of the Northern Territory, 4th ed., June 2005).

Ruud.

Wie kent deze foto uit Broome, en weet wie deze bemanningsleden zijn?
http://www.horizonten.nl/pix/broome.jpg

Deze zou ook wel eens in 1941 gemaakt kunnen zijn, denk ik, maar ik kan me vergissen.

Ik heb de Oorlogsgravenstichting in Den Haag benaderd om te zien of de Nederlandse diplomaten en hun staf vermeld zijn in het Slachtofferregister. Alleen het gezin van H M J Fein [zonder zijn zoon R H Fein] is in het Register. De Stichting vertelde mij:
Na de oorlog hebben wij van het ministerie van Buitenlandse Zaken de namen
gekregen van de heer Fein en zijn gezin. Na verificatie met de zoon hebben
wij de namen opgenomen in ons bestand. Deze zoon was overigens in 1969 al
op de hoogte van de omstandigheden waaronder zijn vader, moeder en zusje
omgekomen zijn.

De namen Viruly en Cramwinckel hebben wij destijds niet gekregen van het
ministerie. Helaas beschikken wij ook niet over een passagierslijst van
het Qantas vliegtuig.
Dankzij de informatie die Phil Vabre in Australië al had verzameld, en de informatie die Mw Sandra Fein-Pals beschikbaar stelde aan dhr. Trevor Morley, kon ik de Stichting onder meer de passagierslijst van Qantas toesturen. Nu hoop ik dat de Stichting binnenkort alle Nederlanders op de laatste vlucht van de Circe in hun register zal eren. Dus ook dhr. J M Viruly, zijn vrouw en dochter; dhr. J H Cramwinckel; Mej. Venselaar; Mej. de Maret Tak, en dhr. van Haelen.

Een paar maanden terug noemde ik in dit topic onder #4 Luitenant ter Zee vlieger R L (Rudy) van Es.

Hij vloog in 1942 met een meer dan overvolle Catalina vanuit Java naar Broome.
Vrouwen en kinderen, 80 bij elkaar.

Bijlage 13068


Ik schreef dat omdat het nogal schril afsteekt tegen de slechts 16 passagiers van de ruim bemeten Circe.
Maar ook omdat ik hem heb gekend.

Hij gaf les in luchtvaartvakken op het KIM in Den Helder, 1955.
Hij had de rang van Overste.
Voor motorvliegen was hij inmiddels medisch afgekeurd, maar zweefvliegen kwam daar voor in de plaats, op De Kooy.

Eind jaren vijftig werd hij chef instructeur bij de Helderse Zweefclub, de ZCH.
De club was nogal afhankelijk van de Marine, waardoor zijn functie, en later die van voorzitter van de club, goed van pas kwam in het overleg.

Hij was een bescheiden mens die zijn stem nooit hoefde te verheffen.

Van de bewuste vlucht naar Broome waren we op de hoogte, maar hij sprak er zelden over, en dan nog alleen na enig aandringen.

Hij viel op door zijn bedaarde houding, maar het is pas een paar maanden geleden dat ik ontdekte dat dat niet altijd zo was geweest.

In 1938 vloog hij op de Fokker C-XI W, de katapult jachtverkenner van de lichte kruisers De Ruyter en Tromp.
De W-6 op de foto had een tijdelijk camouflage patroon op proef volgens het 'Razzle Dazzle' idee.
Woeste hoekige tekeningen moesten het afstand inschatten 'door den vijand' bemoeilijken. Dat gebeurde toen uitsluitend visueel.

Bijlage 13056

Bijlage 13057

Bijlage 13058


De Britse Felixstowe is er een mooi voorbeeld van; de MLD beschildering op de W-6 lijkt wat hap-snap te zijn aangebracht.

Bijlage 13060


Er werd tegelijkertijd ook gevlogen op de Fokker C-VIIW, een lichte verkenner met een 250 pk motor, een derde van de C-XIW.
Deze deed dienst op de wat lichtere schepen.

De C-VII werd nogal eens gebruikt om wat te spelevaren.
Zo ook een keer toen de Hr Ms Flores, het schip waar vanaf hij vloog, in de buurt van het eiland Billiton kwam.

Bijlage 13059


Dat was geweldig, want op dat eiland had Rudy zijn teerbeminde wonen, met wie hij zich ging verloven!

Hij werd afgeschoten vanaf de Flores, met als opdracht een verkenningsvlucht boven zee te gaan maken.
Eenmaal uit het zicht van de Flores maakte hij rechtsomkeert met de stellige bedoeling de verkenning boven land voort te zetten.

De jongedame in kwestie woonde op stand, met in de tuin een prachtige Tamarinde boom.
De C VIIW had de W van Water in de naam, maar dit uitje van Rudy vond plaats boven land...

Hoge bomen vangen veel wind, maar ook soms laag vliegende Fokkers met drijvers...

Dat leidde tot het volgende bericht onder een drietal foto's:

" Het wrak van de Fokker C-VIIW lichte zeeverkenner V-10 dat het boordvliegtuig was van de kanonneerboot Hr.Ms. Flores.
Het stortte neer op 5 april 1939 te Manggar (Billiton).
De twee inzittenden, onder wie OVL2 R.L. van Es, raakten licht gewond ".

De foto's liegen er niet om, en dat de beide waaghalzen slechts licht gewond raakten mag een wonder heten.

Bijlage 13061

Bijlage 13062

Bijlage 13063


Hij en zijn waarnemer werden opgevist uit de Tamarinde tuin en vervoerd naar de lokale ziekenboeg, hospitaal voor burgers.

Bijlage 13064


Gekleed in zijn Marine-verstrekking flanellen pyama met strepen, lekker, in de tropen en zonder airco, herstelde hij voorspoedig.
Ook mocht hij weer gaan vliegen nadat hij vermanend was toegesproken door zijn Commandant.
De V-10 werd afgeschreven.

Enige maanden later huwde hij de reden voor zijn zonde met de C-VIIW.

Bijlage 13065



Toen ik in 1962 als ARO, Aspirant Reserve Officier, aantrad op het KIM, was hij opeens niet meer de club-voorzitter, maar mijn militaire meerdere, en Overste was tamelijk hoog in die tijd.
Hij bewaarde keurig de vereiste militaire afstand, maar had er intussen wel alles aan gedaan om me bij een Tracker squadron geplaatst te krijgen.

Nu, zoveel jaar later werkt dat nog steeds door, en ik ben hem er ziels dankbaar voor.

Bijlage 13066

In 1965 is hij, samen met zijn vrouw, helaas omgekomen bij een verkeersongeval.


Tracker.

dat zijn nog eens goede herinneringen uit tempo duluh, in de eerste plaats over " ome rudy ", en ook over de tijd dat hij [ v. es] als docent zeegeschiedenis aan het kim verbonden was.
ook ik heb zeer goede herinneringen aan deze overste, die onderkoeld, en met een vrij strak gezicht, de vreselijkste dingen over de marine, de vliegerij, en bepaalde toen niet meer in functie zijnde hoger geplaatsten, maar dan discreet slechts met een letter aangeduid, kon vertellen.
in mijn tijd was hij een waardig opvolger van die andere coryfee van dit moment, kltzv van prooyen

sorry !
de tweede regel is weggevallen, die had moeten luiden :
het instituut was verbonden als leraar maritieme visie luchtvaart

Citaat:

---

Oorspronkelijk geplaatst door Tracker "Jaap de Moor"

Ik ken het verhaal van mijn oude zweefvlieginstructeur (toen Overste), Rudy van Es.
Hij vloog met een Catalina naar Broome met 80(!) passagiers, vrouwen en kinderen.
Over elkaar heen gepakt. Startgewicht was even géén issue.

Tracker.

---

Bijlage 26894

Bovenstaande foto is gemaakt naar aanleiding van de reddingsvlucht van de Y-45 op 21 februari 1942. De overlevenden van de Sloet van de Beele en de Van Nes zaten in reddingboten en werden door een Do 24 X-18 gespot.
Deze 2 toestellen hebben in totaal 320 opvarenden gered. De Y-45 heeft 79 personen in een keer aan boord kunnen nemen. De X-18 heeft 34 drenkelingen weten te redden. De Y-45 heeft meerdere vluchten gemaakt. De bemanning van de Y-45 was:Ltz Dorre, SgtV van Kooy, KplV Hendrikse, Matr Tel Van Doorn, Kpl Bosman, Vltgmt De Haas.
Van de X-18 weet ik geen bemanning van, hier zou Van Es bemanninngslid geweest kunnen zijn.
PST

Van Es kan onmogelijk in Broome terecht gekomen zijn! Helemaal al niet met 80 passagiers. Van Es was de boot cdt van de X-16 van GVT 8, welke tijdens de evacuatie in onderhoud was op MVKM. Hij moest zich melden aan boord van de Poelou Brass. Deze is getorpedeerd en Van Es kwam in de sloep van oa LtzV Piet Versteeg. Aan land geraakt en POW gemaakt. Lees verslag van kleindochter Van Es tijdens herdenking 15 augustus verleden jaar Indie monument.
PST