4 Bijlage(n)
Nederlands Indië en Watervliegtuigen.
We gaan ruim tien jaar terug, naar de Dornier Wal, 1937.
4 Foto's.
Nr1. Toont de Wal op de kant.
Het is de D1. Er achter staat een Fokker C VIIW, registratie V 5.
Bijlage 5690
De Wal heeft zijn eigen trolley, aan alle kanten is er D1 op geschilderd.
Het is niet aannemelijk dat iedere Wal zijn eigen slee had omdat de vormen van de romp uiteen liepen.
Het lijkt meer op MLD ordelijkheid.
Het onderstel van de trolley is opvallend klein.
Toch zijn me geen foto's bekend van omgevallen Wallen...
De propellers zijn kennelijk ook vliegtuig eigen.
Op de voorste is een fors D1 aangebracht, hoewel de bedoeling daar van me ontgaat.
Een propeller is een ruilartikel; bij schade hang je er een andere prop aan.
En daar zal dan géén D1 op staan.
De motoren zijn goed bereikbaar voor onderhoud.
Foto 2.
De stootwil die voor aan de boeg bevestigd zit heet in zeegaande kringen een 'leguaan'. Hier spreekt nog het Marine deel in de MLD.
De mitrailleurspost is overzichtelijk.
Er is geen pitot-of stuwbuis voor de snelheidsmeting, maar een venturibuis.
Dat was een tamelijk groot ding, met vaak nog een mini-venturi in de keel van de grote broer.
De mate van onderdruk in die keel leverde de snelheidsaanwijzing op.
Er onder is de statische druk-buis voor de hoogte-en variometer en de referentie voor de snelheidsmeter.
Het geheel staat op een forse paal, om vrij te blijven van de verstoorde luchtstroming over de romp.
Wat er uit de romp omhoog steekt op een statiefje onder de voorste motor is nog in onderzoek. Van sirene tot antennehaspel, ik heb geen idee.
Bijlage 5691
Foto's 3 en 4.
Een Wal startend in de vaargeul Oost van Morokrembangan richting zee.
En nog een drie-Wals Vic formatie.
Bijlage 5692
Bijlage 5693
Tracker
.
8 Bijlage(n)
Nederlands Indië en watervliegtuigen.
De Fokker C VIIW is aan bod.
De V 5 staat achter de Wal D 1 geparkeerd op zijn voor twee drijvers aangepaste trolley.
Een verkenner met wat bewapening, die met een rustige 70 knopen door de archipel vloog.
Maar hij hield dat wél lang vol, getuige de forse brandstoftank die tussen de vlieger en de motor in zat.
De boel ligt hier tijdelijk open voor onderhoud.
De motor was een Armstrong Siddeley Lynx, een groot succes en wereldwijd in gebruik.
De varende Marine heeft hier voor iedere drijver-boeg een 'leguaantje' geknoopt, bijna aandoenlijk.
Er ligt een losse loopplank die de drijvers verbindt, dat voorkomt een hoop heen en weer geklim.
Bijlage 5700
Foto 2.
Om de vliegtuigen naar de verder gelegen hangars te vervoeren was er een rail-systeem met aftakkingen aangelegd.
Bijlage 5701
Foto 3.
Morokrembangan bij Surabaja, Oost Java, de grootste waterbasis op het Zuidelijk halfrond.
Het 'kanaal' links is het Oostelijk vaarwater, waar vanaf de Wal eerder startte.
Twee 'scheeps' hellingen met- ik denk- Fokkers C XI er voor, met de grote hoofdhangar.
Het complex zou later nog uitgebreid worden.
Bijlage 5702
Foto 4.
Een C VIIW die net na de start een stuurboord bocht begint.
Geen scherp beeld, maar aardig omdat er ook een vrachtschip te zien is in de dagelijkse praktijk van toen.
Bijlage 5703
De volgende foto's zijn van C VIIW's op Tarakan, Borneo.
Waarschijnlijk is er een festiviteit aan de gang.
Er wordt strak in formatie gevlogen door de Fokkers, die met hun lage snelheid vermoedelijk ook niet veel meer konden laten zien...
Er staat publiek langs het water, en rechts in beeld ligt nog meer.
En niet zomaar wat, het zijn de vijf binnen varende Dornier Wal boten die al eerder te zien waren.
Alleen zijn het er bij nader inzien zes.
En hun onbekende missie zal wel uit demonstraties hebben bestaan.
Bijlage 5704
Er is over deze foto- met enige kwade wil- nog iets te zeggen:
Er wordt in een mooie symmetrische Vic-formatie gevlogen. Geen twijfel.
Of toch?
Stel dat het de bedoeling was om in een Diamond-formatie te vliegen?
Waar is dan de nummer vier, die in de 'box' hoort te zitten?
Bijlage 5705
De arme drommel heeft het opformeer-rondje gemist en is nu volgas doende de Vic formatie in te halen om er alsnog een diamant van te maken...
Hij is rechts van de varende Wallen te zien, en heeft nog wat te doen!
Bijlage 5706
Bijlage 5707
Zweet op het voorhoofd, ondanks de open cockpit.
Het was toen, en later nog steeds de gewoonte in de MLD dat de jongste vliegers achter in een formatie moesten hangen. Goed voor de moraal!
Maar het leert wel snel...
Tracker
.
3 Bijlage(n)
Nederlands Indië en Watervliegtuigen.
De selectie van onze watervliegtuigen in Nederlands Indië die ik laat zien,
is beperkt tot de jaren 1936 tot half '38.
Dat komt omdat het alleen foto's zijn uit het familie-album van die periode.
Een aantal kan al eerder zijn gepubliceerd, zo als in het boek 70 jaar MLD.
Het album is daar voor beschikbaar gesteld destijds.
In ieder geval zijn dit hier de originelen.
De genoemde periode houdt in dat er nog net geen Do24's waren.
Na WW2 werd het in 1940 ontslagen personeel weer in dienst genomen.
De oude Tracker ging in januari '46 naar De Havilland, Hatfield.
De MLD oude stijl houtbewerkers werd het vliegende meubelmakersvak geleerd.
Het was de gebogen, verlijmde, gelaagde, triplex en balsa monocoque constructie van de Mosquito.
De laatste dag van de cursus werd vergald door een gewijzigde MLD planning.
De mannen moesten aansluitend spoorslags naar de Oost, ach, slechts voor anderhalf jaar...
Wat daar inmiddels rond vloog was voornamelijk van metaal.
Hij heeft daar geen hout meer gezien, en de MLD geen Mosquitos.
De camera lag helaas thuis; geen foto genomen!
Gelukkig was daar nog zijn zwager Kleppe.
Nu weer terug naar de Fokker T IV, 1937.
Die deed braaf zijn best, lelijk en langzaam, maar de verbeterde T IVa was al in aantocht.
Allereerst een T IV in de start, gezien vanaf de bekende 'spottersplek' op Morokrembangan.
Bijlage 5882
Dan de Wal D34 en een T IV, de T9 in formatie.
Daar zijn er veel meer van in omloop, maar ik plaats deze omdat hij het onmiskenbare kartelrandje heeft van het zelf genomen kiekje.
Bijlage 5883
Bijlage 5884
vervolg..
.
3 Bijlage(n)
Nederlands Indië en Watervliegtuigen.
Vervolg T IV.
.
Als verkenner-bommenwerper werd de T IV voor van alles gebruikt.
Van torpede-lanceerpunten in of onder de romp heb ik geen opnames,
maar wel een T IV die een rookgordijn legt.
Bijlage 5885
Bijlage 5886
Bijlage 5887
Zo te zien op de foto komt de rook onder de romp vandaan.
In die romp moet dus ergens een helse machine hebben gestaan die deze zwaarder-dan-lucht wolk liet neerdalen.
Neerdalen tot op het zeeoppervlak, als hulpmiddel voor de vloot om onzichtbaar te worden voor de naderende vijand.
Er was nog geen Radar!
De vijand kon alleen dán gericht vuur afgeven wanneer het doel in zicht was.
Door de kromming van de aarde hield dat globaal op bij 15 km, als het horizontaal zicht dat al toe stond.
Eenmaal verscholen achter het tactisch neergelegde rookgordijn, kon de vloot ontsnappen, hergroeperen of een tegenaanval voorbereiden.
De theorie, in zijn tijdsbeeld, was redelijk. De praktijk minder.
De vloot onderling werkte nog met seinvlaggen en Morse seinlampen, en zo nog dertig jaar.
Maar met vliegtuigen werkte dat minder, en werd er al op de Dornier Wal geëxperimenteerd met lange-en middengolf radio's.
Een Duitse fabrikant maakte trillings- en tropen bestendige radiobuizen, en was redelijk succesvol.
De aangezochte Franse tegenhanger maakte er een potje van.
Tracker
.