Die Deutsche funkmessverfahren in Holland 1940 - 1945

Een topic over Duitse radarstations tijdens de periode 1940 tot 1945 en wat daar van nog terug is te vinden
Voornamelijk stellingen voor de nachtjacht , navigatie of het uitluisteren van vijandelijk radioverkeer .

Tijdens de oorlog bouwde de Luftwaffe aan de van Oldenborghweg tussen Egmond aan Zee en Bakkum en drietal radarinstallaties onder de deknaam “Max “.
De meest Noordelijke installatie stond op het Koepelduin en was een Wassermann E II gerät .
De tweede lag 600 meter Zuidelijker op een duintop van 30 meter hoog en bestond uit een houten toren met een hoogte van 90 meter. ( Grosse Elephant )
De meest zuidelijke toren op het Vogelduin en was eveneens een houten toren met een hoogte van 60 meter . ( Kleine Elephant )
De drie locaties werden aangeduid als WN 38L en als BP 60.
Rond de drie torens werden veel ondersteunende bunkers gebouwd .
In 1943 werden bij de middelste toren ( Grosse Elephant ) twee flak bunkers van het type L 409a gebouwd met de registratienummers LCL 15511 en LCL 15512 .
De bunkers dienden voor de nabij verdediging van laagvliegende vliegtuigen
Bovenop de bunker stond een 2 cm snelvuurkanon in een betonnen beding , de daaronder gelegen bunker diende als verblijf voor de bemanning en voor opslag van de munitie .
Tevens had men de beschikking over een kantine annex keukengebouw , telefooncentrale , ontspanningsgebouw , diverse voorraadbunkers en woonschuilplaatsen.
De twee houten torens waren van een experimenteel type lange afstandsradar met een bereik van 300 km.
Volgens het KTB van het 347th Inf. Div. stond het op 29-3-1943 het geheel onder het gezag van het 14./Ln.Vers.Rgt.met één Off. , 5 Onderoff. en 20 manschappen.
In de zomer van 1944 werd de gehele installatie ondergebracht bij de Flughafen Kommandantur Schiphol als Ln. Sonderanlage “ Elephant “ en als Jägerleitdienst in gebruik genomen .
Na de oorlog werden de masten ontmanteld en als schroot afgevoerd waarna de bunkers onder het zand werden gewerkt.
Het dak van de bunker waar eens de “Grosse Elephant “ stond dient nu als uitkijkplatform terwijl deze duintop nog steeds bekent staat als “ De hoge Toren “.

Aan de Durgerdammergouw tussen Ransdorp en het Kinselmeer bevond zich een Adcock peilstation .
Het bestond uit één bakstenen gebouw en vier antennemasten.
De installatie diende als navigatiebaken voor de Luftwaffe .
Het ging om en peilinstallatie die gebruikt werd om radiosignalen van vliegtuigen uit te peilen en zodoende de positie te bepalen.

1.) De installatie tijdens de oorlog vanuit de lucht gezien.
Bijlage 11716

2. - 3.) De peilhütte tegenwoordig.
Bijlage 11717Bijlage 11718

Tijdens de oorlog bouwde de Duitse Luftwaffe in de Hargerpolder een navigatiebaken ten behoeve van bombardementsvluchten op Engeland.
Wanneer de bouw begon is onduidelijk , het centrale deel van de installatie stond in de Noord Oost hoek van de Hargerpolder en omvatte de middelste mast , verblijven voor de manschappen , een gebouw voor de binnengekomen gegevens , aggregaat gebouw voor noodstroom , een wateropslag bunker , en gebouwen voor andere ondersteunende functies.
De Noordelijke mast stond op de hoek van de Pettemerweg en de Belkmerweg in de Hazepolder op het land van de familie P. de Boer.
De Zuidelijke mast stond tegen Groet aan , de onderlinge afstand van de masten bedroeg ongeveer 2 kilometer.
De masten waren van staal op een betonnen funderingsblok die door middel van tui kabels overeind bleven.
De Installatie werkte op de lange golf en had een bereik van ongeveer 2500 kilometer.
De Duitse codenaam was Electra – Sonne ( Electra = leitsrahlfächerfunkfeur en Sonne = fächerdrehfunkfeuer )
Het centrale deel van de installatie werd aangeduid als WN 33a ( L ) -Baupunkt 55a ( L )
Alle gebouwen waren van het soort wat men veel in Duits Radar stellingen tegenkomt , een betonnen funderingsplaat met bakstenen metselwerk en een betonnen dakplaat .
Een uitzondering vormt echter een waterbunker , deze werd geheel van gestort beton gebouwd.
In een later stadium bouwde men in de Hondsbossche slaperdijk aan de oostzijde van de stelling een ständige bunker van het type L 484 unterstand für funksendestelle met als baunummer BL 11632
Volgens het KTB vn het 347 Inf. Div. op 29.3.1943 bestond het Kommando Electra uit 6 onderofficieren en 27 manschappen van een lagere rang , de stelling werd verdedigd door 5 machinegeweren en 5 stuks luchtdoelgeschut met een kaliber van 2 cm.

1. 1 t/m 3.) Constructie van de mastBijlage 11733Bijlage 11734Bijlage 11735
2. Groet gezien vanuit de Zuid mast ( links bovenin zie je nog een stuk van de tankgracht ).Bijlage 11736
3. De waterbunker.Bijlage 11737
4. Centrale gang in het auswertungsgebouw.
5. Kabeldoorvoer in één van de gebouwen
6. Overzicht van de stelling.
7. Onderkomen voor de manschappen.
8. Onderkomen voor de manschappen en het auswertungsgebouw.
9. Aggregaat gebouw.
10. Overzicht van de stelling.
11. Onderkomen voor de manschappen.
12. Aggregaat gebouw.
13. BRV tekening.
14. BRV tekening

.

1. Centrale gang in het auswertungsgebouw.Bijlage 11739
2. Kabeldoorvoer in één van de gebouwenBijlage 11738
3. Overzicht van de stelling.
4. Onderkomen voor de manschappen.
5. Onderkomen voor de manschappen en het auswertungsgebouw.
6. Aggregaat gebouw.
7. Overzicht van de stelling.
8. Onderkomen voor de manschappen.
9. Aggregaat gebouw.
10. BRV tekening.
11. BRV tekening

Jan , waar woon je ? Als je dit onderwerp interesant vind raad ik je aan eens een duinwandeling te maken door het duingebied bij Oostvoorne.

Mvg,

Bart

In een polder ten noordwesten van Medemblik tussen de Koggenrandweg en de ringvaart bouwden de Duitsers in 1941 en Radarstation van de 2e ordnung.
De stelling maakte deel uit van de Himmelbett stellung die tot taak had binnenvliegende vijandelijke toestellen te detecteren zodat eigen vliegtuigen en flak de vijand konden onderscheppen.
In oktober 1942 werd de Stelling met de naam Hering ( haring ) in gerbuik genomen .
De stelling werd eerst bemand door troepen van het 7./Flugmelde Leitkompagnie van het 11./Ln.Rgt.203 .
En werd aangeduid als Wn. XIV aL ( Luftwaffe ) .
Vanaf 29.3.1943 werd het complex bemand door het 10./Ln.Rgt.201 met 3 off. , 32 onderoff. en 174 manschappen .
De commandant was op dat moment Leutnant en Zugfuhrer Jauk.
Op dat moment waren er aan wapens aanwezig 12 Franse machinegeweren , 2 stukken 2 cm flak op houten torens voor de nabij verdediging en 5 franse zware machinegeweren .
Het hele complex was omringt door een dubbele prikkeldraadhindernis .
De Radarapparatuur bestond uit 1 Freya F42 en 2 Würzburg Riese FuSe 65 apparaten.
Het complex was opgebouwd uit bakstenen gebouwen met als fundatie een betonplaat en als dak eveneens een betonplaat .
De Freya stond ook op een bakstenen gebouw terwijl de 2 Würzburg Riesse's op zeskantige betonsokkels stonden. ( type V229 )
Ook was er in Medemblik een Fluwa die werd aangduid met 32 aL ( 1 onderoff. en 7 manschappen ) die tot taak had om met verrekijkers de omgeving te observeren , ze maakten deel uit van het 13./Res.Lg.N.Rgt. en waren op een hoog gebouw geplaatst ergens in de stad zelf
Na de oorlog bleven de gebouwen in de polder als stille getuigen staan , vanaf midden jaren 70 werd een groot deel van de polder als vuilstort in gebruik genomen waardoor een aantal gebouwen onder de grond verdween.
Tegenwoordig zijn er van de stelling geen gebouwen meer te zien.

1.) een foto van de stelling tijdens de oorlog.

2.) 1977, kort voordat het als vuilstort in gebruik word genomen ( op de achtergrond twee Würzbug Riesse sokkels )

3.) Kaart van het verzet uit 24-11-1943.

4.) kaart uit een provincie atlas waarop nog veel van de gebouwen zichtbaar zijn .

Citaat:

---

Oorspronkelijk geplaatst door Bart83

Jan , waar woon je ? Als je dit onderwerp interesant vind raad ik je aan eens een duinwandeling te maken door het duingebied bij Oostvoorne.

Mvg,

Bart

---

Hallo Bart

Ik kom zelf uit Noord Holland heb daar enig onderzoek gedaan naar de diverse radarstellingen , ik heb wel overigens wel het boek "radarstelling Biber " van Jeroen Rijpsma en Klaas van Brakel

Omstreeks 1941 begon de Luftwaffe ten zuiden van Zandvoort een zeer grote radar stelling te bouwen .
De stelling was een zogenaamde Funkmessstellung 1. ordnung waar van er nog vier van waren in Nederland zoals Gazelle in Veendam , Hase in Harderwijk , Hamster in Oostkappele en Salzhering in Den Helder.
In de eerste instantie werd de bouwlocatie aangeduid als baupunkt 154 na oktober 1943 werd het verandert in baupunkt 158(a) tactisch ook wel Stutzpunkt XXXI Luftwaffe – Funksende – Anlage Zander.
De stelling was een zogenaamde Doppel Riese Stellung die bestond uit twee delen , de Jägerleitstellung en de Flugmeldestellung.
In de Jägerleitstellung beschikte men over 2 Wurzburg Riese , 1 Freya , 1 kleine Wurzburg ? ( waarschijnlijk een Anton D ) en 2 Heinrich peilers .
Het gehele complex werd voorzien van ongeveer 140 lichte bunkers uit de Küver serie , in een later stadium werden er nog de nodige ST bunkers aan toegevoegd .
Ongeveer 1 kilometer zuidelijker bouwde men Flugmeldestellung met eem Wassermann L ( leight )
daarom heen stonden tevens gebouwen voor ondersteunende taken .
De Wassermann kreeg de codenaam Ursula en werd gebruikt als een Fumo Seetakt.
De reden dat men de Wassermann ver buiten de Jägerleitstellung bouwde was om de storing van beide installatie zoveel mogelijk te beperken.
De codenaam van het gehele complex was “Zander “ waarvan de eerste letters waren verwant aan de plaatsnaam Zandvoort.
Met ingang van 1 augustus 1944 werd de installatie beheerd door het 10.Schwere Flugm Leit-Komp. Met als feldpostnr. 09 848
De Bezetting bestond maar liefst 6 Kompagnie Führers die als JLO optraden ( Jägerleitofficier )
Vanaf 1 februari 1945 viel het geheel onder II./Ln.Rgt.223 en het betriebs auswertzug waarvan de staf in Overveen zetelde onder Maj. Erhard Lessing.
In het winterausbauproramm ( oktober 1943 ) bouwde men nog een aantal ST bunkers waaronder 2x een L409a – Unterstand mit aufgesetzten geschutzstand für 2 cm oder 3.7 cm flak , 1x L481 Unterstand für Adcock en een L487 Unterstand fur Funkmessgerätauswertung ( Jafü ) “ Bertha “
Er waren echter ook nog een 638 kleiner sanitätsunterstand en een L413a Munitionsunterstand für ein leichte flakzug gepland maar die werden echter nooit gebouwd.
Van de L487 is bekend dat de bunker nooit is afgebouwd , de enigste gebruiker is een padvinders groep die bunker enige jaren na de oorlog als onderkomen gebruikte.
Na de oorlog tekende het BRV de stelling op ( Jägerleitstellung als complex M en de Flugmeldestellung als complex N )
Toch spreek men soms nog over Zander I en II , in werkelijkheid gaat het om één stelling.
Door de afgelegen locatie van de stelling is er niets gesloopt maar alles onder het zand gewerkt zodoende zijn nog veel bunkers in het landschap als kunstmatige heuvels zichtbaar waarvan er een aantal als vleermuisonderkomen is ingericht.

Ten Zuid Westen van het dorp Schoorl verscheen in 1943 op een 52 meter hoog duin een gigantische radarinstallatie van het type FuSan 724/725 Bernhard
In mei 1943 werd de installatie in gebruik genomen om als navigatiebaken voor de Luftwaffe te dienen .
Het was een zogenaamd Funkfeuer installatie die op een ring kon draaien met een diameter van 22 meter en een gewicht had van 100 ton.
De installatie zond een signaal uit op een frequency van 30 tot 33 Mhz met een bereik van 400 kilometer.
Aan boord van de vliegtuigen bevond zich een Bernadine Fug 120a ontvanger die het ontvangen signaal omzette in een positie van het vliegtuig.
Ook in Frankrijk waren diverse Funkfeuer stations van het type Bernhard opgericht als navigatiebaken voor de Duitse Luftwaffe.
Het baken in Schoorl werd gebouwd op het hoge klimduin ( het hoogste punt bij Schoorl ) aan de Klimweg en het Torenpad
Er werden in het totaal 49 bouwwerken neergezet , waaronder 4 küver bunkers van het type 412 voor het onderbrengen van 6 man
De radarinstallatie zelf stond aan het Torenpad waar ook een bunker verrees voor de gegevensverwerking van 10x9 meter.
De installatie werd bedient door het 8.Ln.Flug.Rgt.West met 1 officier , 3 onderofficieren en 11 mindere.
De rondom verdediging werd ter hand genomen door troepen van het Ldschtz.zg.52/XI met 6 onderofficieren en 29 manschappen ze hadden de beschikking over 5 machinegeweren en een onbekend aantal 6 cm granaatwerpers.
De rondom verdediging werd gevoerd vanuit loopgraven , tobruks en andere veld stellingen.
Op 23 september werd de stelling aangevallen door 13 Beaufighters van het 143 Squadron met raketten en boordwapens.
De schade was aanzienlijk en de installatie was tot begin april 1945 buiten gebruik.
Na de oorlog bleef de installatie staan en kreeg in het dorp Schoorl al gauw de bijnaam “ de draaimolen “ .
Uiteindelijk werd het geheel gesloopt en afgevoerd naar de schroothoop , in de periode 1986 – 1990werden er nog 3 tobruks , 3 manschappenbunkers , 2 waterputten en de grote betonnen ring gesloopt.
Tegenwoordig resten er nog wat bunkers , een tobruk , een betonnen loopgraaf en wat bakstenen gebouwen die nu in gebruik zijn bij het spiritueel centrum Heel & Al.

1. Een Bernhard installatie ergens in Frankrijk.
2. De gesloopte installatie in Schoorl.
3. Één van de wielstellen na de sloop in Schoorl.
4. Een tobruk met een manschappenbunker aan de Klimweg.
5. Interieur van een bunker.
6. Bunker aangepast als vleermuis onderkomen.
7. Tobruk.
8. Een bunker aan het Torenpad dient nu als uitkijkplatform.
9. Generatorgebouw
10. Bakstenen verwaltungs gebouw
11. Betonnen loopgraaf voor de rondom verdediging.
12. Een tekening , opgemeten vlak voor de sloop in 1987.
13. De ring in de jaren 80.
14. Krantenartikel van 19-11-1987 ( Alkmaarder Courant.)