De NAVO: een Cuijkse vliegtuigfabriek in 1920

Vandaag las ik een interessant artikel op de website van het Bosch Historisch Informatie Centrum (BHIC) over een voor mij onbekende Nederlandse Vliegtuigbouwer NAVO. Het artikel is geschreven door Ger Graat. De foto is afkomstig van de website BHIC.

De NAVO: een Cuijkse vliegtuigfabriek in 1920
Nee, het gaat niet over de Noord-Atlantische Verdrags Organisatie van na de Tweede Wereldoorlog, maar om de Nederlandsche Automobiel- en Vliegtuig Onderneming, een ambitieus project van de Cuijkse koopman Jan van der Eijken om een heuse vliegtuigfabriek te beginnen in Cuijk in 1920. Een project dat geen lang leven beschoren is geweest, maar wel indruk maakte, toen.

Op 30 maart 1920 schrijft de Graafsche Courant: “Als een bewijs dat ondanks de sombere tijden de ondernemingsgeest toch nog niet geweken is, kan dienen het feit, dat een onzer ingezetenen het plan heeft opgevat zich op de fabricatie van vliegtuigen te gaan toeleggen. De noodige technische krachten zijn in Duitschland reeds geëngageerd.”

En eind mei 1920 meldt De Echo: “De onlangs alhier opgerichte N.A.V.O. (Nederlandsche Automobiel- en Vliegtuig Onderneming) is op energieke wijze met haar werkzaamheden begonnen. Reeds zijn een zevental vliegtuigen aanwezig, terwijl ervaren Duitsche technici aan den bouw van een nieuw type bezig zijn, waarmede men reeds over eenige maanden proefvluchten hoopt te doen om de voortreffelijkheid van het nieuwe model aan te toonen.”

Initiatiefnemer was Jan van der Eijken, 44 jaar oud, koopman, veehandelaar en slager. In februari 1920 importeerde hij de eerste vliegtuigen uit Duitsland als bouwpakket. En zoals de kranten al aangaven: ook zijn werknemers (en dus de expertise) haalde uit Duitsland.

Bekend waren al ingenieur Walter Rethel, Johann Keidel en de piloot Hans Wende. Door een toeval ontdekte ik, dat Hans Wende in pension was bij de metselaar Jan Heijl in de Maasstraat in Cuijk. En in het rijtje pensiongasten stonden nóg twee Duitsers, te weten:

Karl Keidel, geboren 18 juli 1884 te Augsburg, gehuwd, beroep monteur, ingekomen 11 december 1920 uit Katernberg en

Hans Steinrötter, geboren 24 april 1896 te Horst-Emschen (D.), ongehuwd, monteur, ingekomen 11 december 1920 uit Recklinghausen.

Deze vondst bracht mij op het idee het hele Cuijkse bevolkingsregister 1910-1922 na te zoeken op Duitse namen en dat leverde het volgende op:
• Walter Karl Paul Rethel, geboren 15 augustus 1892 te Wesel, ingenieur, ingekomen
11 december 1920 uit Hamburg;

• Johann Keidel, geboren 10 juli 1888 te Augsburg, gehuwd, vliegtuigmonteur,
ingekomen 11 december 1920 uit Essen. Hij laat zijn vrouw Elsa Bärs overkomen en
betrekt dan een woonhuis in Cuijk;

• Heinrich Bassmann, geboren 5 september 1883 te Horst-Emschen, gehuwd,
timmerman, ingekomen 11 december 1920 uit Gelsenkirchen;

• Wilhelm Dömer, geboren 21 april 1899 te Katernberg, ongehuwd, monteur,
ingekomen 11 december 1920 uit Essen;

• Georg Weber, geboren 4 december 1903 te Katernberg, ongehuwd, beroep nietingevuld,ingekomen 11 december 1920 uit Essen.

Hoe het de NAVO verder ging kun je lezen in het uitgebreide verhaal van Ger Graat.

Vriendelijke groet

Peter van Kaathoven