Een watervliegtuig is een [wiki]vliegtuig[/wiki] dat is ontworpen om te starten van en te landen op het water.

[h3]Types[/h3]
Er bestaan twee typen, afhankelijk van de wijze waarop het drijfvermogen wordt gerealiseerd.
  • Er zijn watervliegtuigen met drijvers op de plaats waar zich normaal de wielen bevinden.
  • En er zijn types waarbij het drijfvermogen voornamelijk wordt geleverd door de romp van het vliegtuig die als een soort scheepsromp fungeert. Het laatste type wordt ook wel vliegboot genoemd.
Volgens sommigen verwijst watervliegtuig daarom alleen naar het type met drijvers.

Hoewel de term in Nederland niet bekend is, kennen de Engels sprekende landen daarnaast nog amfibie vliegtuigen. Deze kunnen zowel op water als op land landen. Moderne amfibie vliegtuigen zijn meestal een vliegboot met een intrekbaar landingsgestel.

[h3]Geschiedenis[/h3]
Het eerste watervliegtuig is in maart 1910 gebouwd door de Fransman Henri Fabre. Het vliegtuig werd "Le Canard" (De eend) genoemd. De eerste vlucht was op 28 maart waarbij het van water opsteeg en vervolgens 800 meter vloog. Luchtvaartpioniers Gabriel en Charles Voisin volgden deze ontwikkelingen en kochten een aantal drijvers van Fabre, welke ze onder hun eigen vliegtuig Canard Voisin monteerden. In oktover 1910 was de Canard Voisin het eerste watervliegtuig dat boven de Seine vloog, en in 1912 was het het eerste watervliegtuig dat voor militaire doeleinden vanaf [wiki]vliegdekschip[/wiki] "La Foudre" (Het weerlicht) werd gebruikt.

Ondertussen werkte Glenn Cirtiss in Amerika aan een watervliegtuig. De eerste vlucht daarvan was op 26 januari 1911. Engelsman John Cyril Porte voegde zich bij Curtiss om aan een vliegboot te werken dat geschikt was de oceaan over te steken. Hij ontwikkelde een betere romp en motoren die het mogelijk maakten zonder problemen los te komen van het water. In Engeland werd Curtiss' vliegboot doorontwikkeld naar de Felixstowe serie, welke tijdens de Eerste Wereldoorlog werden gebruikt om naar Duitse onderzeeboten te speuren.
De eerste vlucht over de oceaan was pas op 27 maart 1919 een feit. Deze vlucht werd volbracht door een Curtiss NC 4 van de Amerikaanse marine.

Wanwege het gebrek aan [wiki]startbaan|startbanen[/wiki] en de aangenomen veiligheid boven water, begonnen veel grote [wiki]Luchtvaartmaatschappij|luchtvaartmaatschappijen[/wiki] watervliegtuigen te gebruiken voor vluchten over de oceanen. Een aantal vliegtuigen die voor deze routes zijn ontwikkeld, behoren tot de grootsten die tussen de beide wereldoorlogen zijn gebouwd. Enkele voorbeelden zijn de Dornier Wal, Boeing Clipper, en de Short Empire.

Voor avonturiers en ontdekkingsreizigers werden kleinere vliegboten ontwikkeld zoals de Grumman Goose, Dornier Delphin en Vickers Viking. De Grumman Goose werd op verzoek van een aantal rijke zakenlieden, die eenvoudig van het vliegveld bij hun huis in Long Island, naar hun werk op Wall street wilden. Hiervoor moest bij Wallstreet op het water geland worden. Grumman ontwikkelde hiervoor een Amfibie vliegtuig.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden watervliegtuigen vooral gebruikt voor Verkenning, [wiki]Search And Rescue[/wiki] en het bestrijden van onderzeeboten. Wereldwijd is de [wiki]Consolidated Catalina[/wiki] hiervan de bekendste. Daarnaast is door Nederland de Dornier Do-24 veel ingezet in Nederlands Indi?. Omdat Duitsland ook de Do-24 gebruikte is het hierdoor een van de weinige vliegtuigen dat door beide zijden gebruikt is.

Met name veel Amerikaanse slagschepen hadden ??n of twee watervliegtuigen aan boord. Deze werden vooral gebruikt om doelen voor de grote kanonnen waar te nemen en om verkenningsvliegtuigen te verjagen. Er wordt wel gezegd dat het Duitse slagschip de Bismark mede verslagen is omdat de Arado 196 die het aan boord had faalde een Catalina te verjagen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd commerci?el en militair gebruik steeds minder. Dit omdat steedsmeer geschikte vliegvelden voor grote vliegtuigen beschikbaar waren, maar ook omdat de vaak beter presterende landvliegtuigen ook prima inzetbaar waren voor onderzeeboot bestrijding. Daarbij werd de Search And Rescue taak door [wiki]helikopter|helikopters[/wiki] overgenomen welke onder andere als voordeel hebben dat ze vanaf kleinere schepen kunnen opstijgen. Het compromis van het kunnen drijven, zorgt voor veel aerodynamische nadelen wat zich voor commerci?el gebruik in hogere kosten vertaalt en voor militair gebruik in slechtere prestaties en een kleiner laagvermogen.

Alleen in een gespecialiseerde rol wist de vliegboot nog concurrerend te blijven. Als brandbestrijdingsvliegtuig was het in staat snel grote hoeveelheden water in te nemen. Na de oorlog werden daarom onder andere Catalina's voor deze taak omgebouwd. Toen deze vliegtuigen verouderd raakten is de Canadair Waterbomber speciaal voor dit doel ontwikkeld.

Het enige Amfibie vliegtuig dat na de oorlog voor commerci?le doeleinden is ontwikkeld is de Grumman Mallard. tussen 1946 en 1951 zijn er 59 gebouwd, welke met name door bedrijven en regionale vliegdiensten zijn gebruikt.
De Engelsen en Amerikanen werkten na de oorlog nog wel samen om een vliegboot met straalaandrijving. Het resultaat was de SR.A/1 die als jager dienst moest doen. Ondanks succesvolle vluchten is het nooit in dienst getreden. In de jaren 60 werd voor de Amerikaanse marine de P6M SeaMaster als grote vliegboot met straal aandrijving ontwikkeld. Hiervan zijn alleen enkele prototyopes gebouwd.
Amerika, Japan en Rusland hebben tot nog zeker in de zeventiger jaren vliegboten gebruikt voor onder meer onderzeebootbestrijding vanwege hun voordeel in snelheid en bereik boven helikopters. Tegenwoordig worden ze vooral nog voor rondvluchten en brandbestrijding gebruikt.

[h3]Gebruik[/h3]
Van veel moderne civiele vliegtuigen bestaat een variant dat als watervliegtuig wordt gebruikt. Met name voor kleine transporten naar meren en andere afgelegen gebieden. Meestal worden deze vliegtuigen aangeboden als een "third party" modificatie. Toch worden nog steeds watervliegtuigen en vliegboten gebouwd.
Veel oude vliegboten zijn nog steeds in gebruik voor brandbestrijding en Chalk's Ocean Airways gebruikte totaan een crash in 2005, Grumman Mallards om passagiers te vervoeren.

Watervliegtuigen kunnen alleen opstijgen als er geen of slechts kleine golven zijn. Hoe ruw dat water mag zijn hangt van veel factoren in het ontwerp af. Vliegboten kunnen beter tegen ruw water.

Tegenwoordig zijn reddings organisaties, zoals kustwachten de grootste gebruikers van vliegboten. Dit omdat ze een beter brandstof verbruik hebben en meer drenkelingen kunnen vervoeren dan helikopters.
Daarnaast worden watervliegtuigen als charter- of servicedienst naar afgelegen gebieden in o.a. Alaska en Canada gebruikt. Ook worden ze nog ingezet in dhet Carraibisch gebied en Griekenland om de eilanden met elkaar te verbinden.