Koninginnedag formatievliegen MLD

[Tracker "Jaap de Moor"]

Voor de ouderen onder ons zal het op 30 april de allerlaatste Koninginnedag worden die we zullen mee maken.

Het gaat Koningsdag worden voor de eerstvolgende 30 jaar.

De tijden veranderen en daarmee ook de vorm van het militaire eerbetoon.
De landmacht heeft geen tanks meer om voorbij te denderen, en de MarineLuchtvaartDienst geen vliegtuigen.

Het is daarom misschien wel aardig om te laten zien wat we in de MLD daar voorheen wél aan deden.
Het geeft me ook de ruimte om een paar losse, maar wel toepasselijke foto's toe te voegen.

Vanuit Valkenburg en De Kooy werd militair personeel afgevaardigd naar de defilées te Scheveningen en Den Helder.
En er werd met groot vertoon boven deze steden gevlogen met een formatie die uit verschillende squadrons werd samengesteld.

Mijn eerste 'vliegende' 30 april in de MLD was in 1963, Squadron 4, het boordsquadron, met Trackers.

De Neptunes van Squadron 320 oefenden al een poosje in het ordelijk dezelfde kant opvliegen; hetzelfde gold voor Sq 2, Trackers, en Sq 5, Beechcraft.
Wij in Sq 4 oefenden niet extra.
Omdat we iedere deklanding overdag maakten vanuit een formatie, (om het landingsinterval te beperken), van meestal 4 kisten, was iedereen op dat punt voldoende geoefend.









Toch was er wel een zekere spanning te merken op het squadron.

Wat me opviel was dat de beroepsofficieren het voortdurend hadden over de 'Balbo'.
Het zei me niets maar in de dagorders van de dag er voor werd er ook al melding van gemaakt.
Als reservist miste je wel eens meer wat, maar door scherp te luisteren kon je voorkomen om weer iets te moeten vragen.
Die zelf-trots hè.

Maar deze keer kwam ik er niet uit en moest de vraag gesteld worden.
Ik ging mee doen aan de 'Balbo', maar wist niet wat het was!
De uitleg volgt aan het eind.

Wat óók niet werd geoefend, en dat is eigenlijk vreemd te noemen, was het opformeren van die verschillende plukjes vliegtuigen in een veel groter verband.
We vlogen afzonderlijk naar de Rendez-vous positie ten Westen van Den Helder, ruim op tijd, en vormden zo ter plekke de optocht die per dagorder was afgegeven.
Dat liep niet altijd even geolied; het probleem was ook dat het resultaat niet door de leider geregisseerd kon worden, want hij zag niets achteruit.
Hij moest eigenlijk vertrouwen op de jongste vliegers, die achter in de formatie hingen en wél enig overzicht hadden.
Ondanks dat bleef die onhandige opbouw door de jaren ongewijzigd.



Er werd in gelid uitgetaxied en de vleugels gespreid op commando.
Zonder enige toeschouwers op het MVKV gaf dat een enorme voldoening...





Het Tracker resultaat zag er redelijk uit.





De Neptunes oefenden nog stiekem boven zee.
Zij zouden vooraan vliegen en hadden om die reden de grote wijze Balbo-leider aan boord, de Commandant MLD.

In een hopelijk redelijk ordentelijke formatie werd er dan over de haven en de Javastraat in Den helder gevlogen.
Daar werd het defilé, zeg maar parade, afgenomen door de verzamelde Marineleiding.





In '63 vliegen er Trackers boven de Helderse watertoren.



Neptunes vliegen om 8 minuten voor twaalf boven het station.
Aan deze formatie uit '70 zijn twee Atlantics toegevoegd, die waren er toen net.
Vier Beechcraft lijken er bij te horen, maar vliegen in werkelijkheid een paar honderd voet lager, op een beetje een eigen koers.



Ik vond nog een aardige helicopter foto. Niet vanwege de spectaculaire formatie, want dat stelt altijd wat teleur, maar vanwege de samenstelling.
Vier Sikorsky S 58's, drie Westland Wasps en een eenzame Augusta Bell UH-1, begin '70.





Mooie gelegenheid om nog een paar door de MLD gemaakte helicopter formatie-foto's te plaatsen.
De locatie van beide foto's is me niet bekend; de eerste lijkt langs het Balgzandkanaal bij De Kooy te zijn, de tweede ergens in Noord Holland.
Mogelijk herkent iemand de ophaalbruggen.

zie volgende pagina.

[Tracker "Jaap de Moor"]

Het tweede deel.

Hier volgt een foto van een 30 april Fly-past langs de boulevard te Katwijk, 1965.

Iedereen staat uiteraard strak in het gelid, de militair van toen ten voeten uit.
Maar er zijn er twee die afwijken, en niet zomaar twee.



Op het driemans platformpje staat Kolonel, Ehbel, Commandant van het MVKV, mooi recht en strak.
Naast hem de Burgemeester, die wordt afgeleid door zijn buurman, een Vakofficier.
Deze is niet de hoogste in rang, maar wél de hoogst aanwezige.

Hij is Piet Dourlein, Ridder MWO, Militaire Willems Orde.
Hij verdiende deze met zijn verzetsacties als geheim agent.
Hij werd ook slachtoffer van het 'England Spiel'. Verdenkingen speelden hem behoorlijk parten,
Maar hij werd in '44 gezuiverd van alle blaam en ontving zijn onderscheiding in '50.

Typisch een man om omhoog te kijken naar een formatie vliegtuigen, als oud-boordschutter.
Protocol, prima, moet hij gedacht hebben, maar niet zo strict, want ze komen ook een beetje voor mij.
Kennelijk zegt hij ook nog het een en ander, want de Burgervader kijkt licht geamuseerd zijn kant op.

De ander die zijn hoofd niet strak naar voren kan houden is de tweede van links, voorste rij.

Van hem heb ik n.b. deze foto ontvangen!
Hij is Wout Kleppe, die als Technisch Officier van Sq 2 met pensioen ging, na te zijn begonnen als leerling vliegtuigmaker in 1938.
Ik heb al meer van hem geplaatst, o.a. Willow Grove uit '54, en de samen gevoegde Fireflies uit '48, Morokrembangan.



Ik bevind me op de foto in een van de volg-Trackers, vandaar dat de foto-tekst iets zegt over 'je best doen'.

Ik gebruikte nog steeds niet het gangbare woord 'Balbo'. Ik vond het te gezocht en was er mogelijk iets te eigenwijs voor...



De volgende foto is tijdens de retourvlucht naar het MVKV genomen in de buurt van Leidschendam.
Dat ik er toen geen tien heb gemaakt blijft jammer, maar nee: precies één!
Daarom nog maar een detailfoto er van aan toegevoegd.
Eenmaal in de buurt van Valkenburg sloot de formatie zich weer aan een om als een compact geheel, en een streling voor het oog, te arriveren.



Vervolgens gaan we naar 'De West', Curaçao, 1964.

De jonge Doorman matroos Hans Mol stond toevalligerwijs naast de taxi-baan op Hato.
Hij was daar met zijn oom, die er als aannemer toegang had.
Hij schoot een paar mooie dia's.









Hier vormen de Squadrons 4 van de Doorman, en Sq 1, Hato, een geheel om voor te vliegen op 30 april.
De Doorman lag voor onderhoud in de haven; we vlogen een paar weken vanaf Hato.
Sq 1 vloog met de iets afwijkende C S2A, de karakteristieke ECM-dome boven de cockpit ontbreekt.
Het was een flinke klus voor de technische staf want er waren opeens dubbel zoveel Trackers.
En die moesten allemaal op tijd de lucht in, hetgeen lukte.

Ik heb wat met deze dia omdat de 169 er vooraan in de rij staat, en die bestuurd wordt door, jawel, ondergetekende.
Keurig in zijn oranje overalletje, geheel in stijl, en gereed voor zijn ode aan de Koningin der Nederlanden en haar Overzeese Schaamdelen, zoals de Antillen destijds door het MLD personeel in de wandeling werden beschreven.

De bovenste regel op de MLD logboek pagina geeft duidelijkheid.





Achter 'paradevlucht' staat 1F vermeld, voorzien van een militair streepje onder de 1.
Ik zie nu pas, na 49 jaar, dat er géén militair streepje staat onder de 1 van 1 mei...Foei!

Die 1 F betekent één Field landing.
Dat schreef je op om onderscheid te maken tussen een (F)ield landing en een (C)arrier landing, want de deklandingen moesten nijver geteld worden voor kwalificatie doeleinden.

Omdat er vanuit de linker stoel gevlogen wordt, en ik de landing maakte, is hieruit te concluderen dat het markante profiel daar in de cockpit van de 169 het mijne moet zijn!





En zo zag het er dan uit, later in de ochtend.
Let wel: tropenschema; om half twee waren we klaar met werken, en dat gold ook voor de Hoogwaardigheidsbekleders.

Dan is er nog de op Hato gedetacheerde Neptune 212 die mee deed.
De 'V' van Valkenburg op de staart.

Ik had deze foto al eerder geplaatst onder Neptune 212.
Het is de kist die in februari '65 gekaapt wordt met fatale afloop.
Ik heb hem toen nauwkeurig geretoucheerd geplaatst, omdat de werkelijkheid pas nu, met Koninginnedag tot zijn recht komt.

Hier zitten twee bemanningsleden, frank en vrij, half op het dak, tijdens het taxiën!
(We mogen aannemen dat daar een noodluik zit.)



De heren zijn nog niet lang weg uit Nederland, en wanen zich heer en meester in de Antilliaanse lucht, niet gehinderd door het gebruikelijke toezicht.
En dús springen ze uit de band.
Er zou een innerlijke discipline moeten in treden, zo niet hier.
Niet bij de twee op het dak gezeten system -operators, maar ook niet bij de eerste vlieger en/of boordcommandant.
De cockpit had geen afsluitbare deur; men moet er dus van geweten hebben.

Als er nog Squadronboeken zijn, en áls die Koninginnedag geboekstaafd is, of als iemand deze situatie herkent, laat de boef zich dan melden!

Ik ben gewoon benieuwd hoe een mens hier toe komt, als er even vrijheid geboden wordt.

Nu eerst nog even over het begrip 'Balbo'.

De naam zal de luchtvaartenthousiast bekend voor komen,
Italo Balbo was de gedreven Italiaanse Luchtvaart minister die had leren vliegen en meteen maar met een aantal Savoia Marchetti vliegboten in 1933 de Atlantic overstak, om te eindigen op Lake Michigan.
Daar was de wereldtentoonstelling aan de gang in Chicago, vandaar deze eindbestemming.

De prestatie was van niet geringe omvang, en sindsdien hebben de militaire vliegopleidingen er op ingespeeld door alle grotere vliegtuigformaties de naam Balbo te geven.

Er werd aan voorbij gegaan dat Balbo zelf een leiding gevend fascist was onder Mussolini, en wel met een kwalijke reputatie op de koop toe.

Om die reden is er al lang een beweging gaande die de Balbo Avenue en nog een paar vernoemde dingen in Chicago van een andere naam wil voorzien.
Bij mijn weten is dat nog steeds niet gelukt.

Balbo zelf werd de dupe van het gebrek aan vliegtuigherkenning in het Italiaanse leger in Libië.
In 1940 werd hij door friendly fire uit de lucht geschoten, zo gaat het verhaal.

Vervolg.

[Mathieu]

Hoi Tracker,

Erg leuk, zulke koninginnedagen! Helaas zullen we zulke parade vluchten niet meer meemaken. Maar ik heb nog 2 vragen:
Wat is nu precies een vakofficier?
het lijkt dat achter in de motor gondels van de tracker nog iets "zit" konden van daaruit sonarboeien o.i.d. afgeworpen worden?

Groet,

Mathieu.

[Tracker "Jaap de Moor"]

Een vakofficier is iemand die onderaan en ongegradueerd begint, alle rangen doorloopt, met als laatste onder-officiersrang die van Adjudant onder officier, maar die een jaar of 5 gemiddeld voor zijn pensionering wordt beëdigd tot officier.
Dat heeft sterk te maken met zijn uitstekende staat van dienst.

Hij wordt dan Luitenant ter Zee der tweede klasse jongste categorie, en twee jaar later
LTZVK2OC. (oudste categorie, vgl Kapitein bij de andere onderdelen).

In iedere motorgondel van de Tracker gingen 8 sonoboeien.
Genummerd en met verschillende werkfrequenties.
Het waren passieve boeien met een luisterfunctie.

[Tracker "Jaap de Moor"]

Laatste deel.

Tot slot nog iets over grote formaties vliegtuigen.

De deelnemende vliegers verstaan allemaal hun vak.
Bij de nadering van een groot evenement wordt er nog even bijgeschaafd, maar altijd in kleinere eenheden.
Als dan die dag is aangebroken, zoals bij ons toen een maal per jaar, of in andere gevallen zelfs eenmalig, dan blijkt er vrijwel altijd een onregelmatigheid op te treden in het grote geheel.

Een paar voorbeelden zijn snel gevonden.
Neem de NATO met 44 vliegtuigen boven het Parthenon in Athene in 1962.



Iedere letter heeft een eigen leider.
Waar de grote leider zit weet ik niet, mogelijk het topje van de 'A', of boven-midden in de 'T'.
In ieder geval is de leider van de 'N' wat doorgeschoten.

Het merendeel van de vliegers in de 'N' ziet dat knarsentandend aan, maar blijft de 'N' vormen, zij het op een wat versprongen schrijfregel.
Maar nummer 5, en ook 4, in de buiten- poot van de 'N' kunnen het niet uitstaan dat ze te ver voor liggen.
Ze laten zich enigszins afzakken naar de achterste zicht-lijn van de A, de T en de O.

Tja, en dat moet je nou nét niet doen in een formatie.
Want ook al vliegt de 'N' wat buiten het gelid, nú ziet het er helemaal onbeholpen uit.



Een ander voorbeeld is de afscheids-run van 22 F-14 Tomcats in 2006, boven NAS Oceana.

Op de eerste foto ziet het er best goed uit, maar op de tweede, vanuit een ander gezichtspunt bekeken, is te zien dat de rechter Vic van drie wat verdwaald is, en dat het in het centrum ook niet helemaal gebeiteld zit.





En zo hadden wij dat jaarlijks.
Ik schreef al eerder : je doet je best, maar helemaal perfect wordt het nooit.
De 16 ganzen, hier op weg naar een verre bestemming doen het nog helemaal niet zo gek, en nog wel zonder enig vooroverleg!



Vanuit Formatie-land arriverend bij Valkenburg om te gaan landen, moest er eerst opgesplitst worden in kleinere groepen.
Om daarna in 'an orderly flow of traffic' te gaan landen, een voor een.
Het aan jou toegewezen nummer van volgorde in het geheel is dus van groot belang.

De grote leider van zo'n jaarlijks evenement moest iemand zijn met de rang van kolonel.
Maar die lieden hebben leiding-gevende bureaubanen en missen, ondanks het fenomeen 'maandvliegen', (5 uur per maand), de nodige actuele ervaring.
Ze putten uit het verleden.

Zo gebeurde het dat in 1967 de gehele MLD vloot op Valkenburg aan vloog na de Koninginnedag ronde.
De Kolonel-in-charge nam, eenmaal overhead, gas terug om het circuit in te duiken, dalend naar 1000 ft.
Die 'move' werd door iedereen verwacht, maar de bruutheid waarmee het werd gedaan maakte anticiperen door de rest vrijwel onmogelijk.

De eigen Neptunes van Sq 320 konden het nog maar net bijsloffen, maar voor de Trackers van Sq 2, die er achter hingen, werd het al een stuk moeilijker, zo niet onmogelijk voor een paar van hen.
Ze zaten plotseling te hoog en te ver naar voren en reageerden daar uiteraard vrij fors op.

Maar ja, dáár weer achter hing mijn club, Sq 4, verdeeld in drie boxen van vier kisten.

Er was de merkwaardige beleids-regel dat de jongere vliegers achter in de formatie hoorden.
Dat zijn van nature de onrustigste plekken, met de optelsom van alle kleine correcties van de mannen er vóór.

De truc was om een vliegtuig een paar plaatsen verderop te nemen als referentie, en de tussenliggende kisten te laten 'wieberen'.
En er vooral voor zorgen dat je de vleugeltip een meter hoger of lager hield dan die van de buurman.
Dat gaf wat extra ruimte om in en uit te schuiven zonder dat het vanaf de grond was te zien.

Die beleids-regel betekende dat ik achter in mijn 'box' zat, een plukje van 4 vliegtuigen, en dat mijn box de laatste was in de formatie....

Dus enige tijd nadat de Kolonel zijn gas stevig had dicht getrokken boven het veld, schoof alles over en in elkaar.
Links en rechts zakten er Trackers naar achteren af in een tempo dat niet meer vóór te blijven was.

Er werd vermogen geminderd natuurlijk, maar je moest wél blijven vliegen.
Dan maar wat flaps er uit om langzamer te kunnen blijven hangen, maar als dat dan ook nog niet voldoende blijkt te zijn, dreigen er hier en daar Trackers uit het gelid te vallen.
Bijna letterlijk, wat alleen te voorkomen is door links of rechts uit het rommeltje weg te schieten.

Gelukkig vloog iedereen nog, al was het een troep.
Daarna volgde de schone taak om in een aanvaardbare volgorde te landen.
Als laatste was ik daar vrij lang mee bezig...

De gebruikelijke Indische rijsttafel na afloop was een zeer levendig geheel.
Er was sprake van 'enige opwinding'.
De Kolonel lunchte elders op het vliegkamp.

Het van voor naar achter ingehaald worden, op dezelfde hoogte vliegend, door te fors vertragende voorliggers, en wel een stuk of dertig, is een beeld van toen dat ik me nog goed voor de geest kan halen, nú.


Koninginnedag 1967.
Morgen is de laatste.
Prettige dag toegewenst.

Tracker.

[Gvwezel]

Misschien een domme vraag maar waarom geen vliegtuig formatie meer bij deze speciale gelegenheid morgen?
Bij de dienst ivm het overlijden van prins Bernard is er wel formatie gevlogen toch.
Wat is dan de reden dat het nu niet meer kan.

[j.weel]

dit keer worden het papieren vliegtuigjes

[Tracker "Jaap de Moor"]

Nee Weel, gelukkig niet.

De Luchtmacht wist er nog tien langs te sturen, en het zag er zeer goed uit!

Tracker

[Gvwezel]

Ja tracker wilde ze een w vormen ?
En welke types waren dit f16? En 1 rode?
Wie kan me meer vertellen

[j.weel]

nou beter iets dan niets al is het best droevig