Anthony Fokker

[Arjan]

[div=float: right; ]
[/div]

Anton Herman Gerard Fokker (Blitar, 6 april 1890 – New York, 23 december 1939) was een Nederlandse vliegtuigbouwer.
Anthony Fokker werd geboren in Blitar (Kediri) op Java, in het toenmalige Nederlands-Indi?, als zoon van de koffieplanter Herman Fokker. Vier jaar later verhuisde de familie naar Haarlem om Tony en zijn oudere zus Toos een Nederlandse opvoeding te kunnen geven. Fokker senior was een self made man, en ook Fokker zelf hield het op school niet uit. Hij speelde liever met zijn modeltrein en zijn stoommachine. Hij verliet de middelbare school voortijdig, en vond een lekvrije band uit, maar de uitvinding bleek al door een ander gepatenteerd. In de zomer van 1910 stuurde zijn vader hem naar een monteuropleiding in Duitsland. Fokker wilde liever vliegen en besloot naar een andere school te gaan. In een lege [wiki]Zeppelin[/wiki] hangar bouwde hij verschillende eendekkers. Zijn eerste propellervliegtuig, dat hij in 1910 ontwierp en construeerde, noemde hij [wiki]Fokker Spin|De Spin[/wiki]. In de tweede Spin die hij bouwde haalde Fokker zijn [wiki]brevet[/wiki].

In 1912 vertrok Fokker op 22 jarige leeftijd naar Johannisthal, een vliegveld in de buurt van Berlijn dat een centrum voor luchtvaart was, waar hij met geld van zijn vader het bedrijf Fokker Aeroplanbau oprichtte. Een jaar later verplaatste hij zijn bedrijf naar Schwerin waar het werd omgedoopt naar Fokker Flugzeugwerke GmbH en later naar Fokker Werke GmbH. Op verzoek van het Duitse leger demonstreerde hij een vliegtuig dat hij had ontworpen en dat makkelijk per vrachtwagen te vervoeren was. Het Duitse leger was enthausiast en bestelde twee toestellen. Fokker probeerde het vliegtuig ook in andere landen, waar onder Nederland, te slijten, maar deze kochten hun vliegtuigen liever bij Franse vliegtuigbouwers zoals Bl?rot. Hierop richtte Fokker zijn marketing meer op het Duitse leger, dat hem beloonde met een drie jarig contract voor zijn nieuwe vliegschool om piloten op te leiden.
Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, moest Fokker besluiten of hij naar Nederland zou terugkeren of in Duitsland zou blijven. Aangezien van alle Europeese landen alleen Duitsland vliegtuigen had gekocht, en Nederland zich bovendien neutraal verklaarde besloot hij in Duitsland te blijven. De Duitse regering nam controle over de fabriek, en Fokker bleef aan als directeur.
Al snel bleken de verkenningsvliegtuigen erg nuttig en probeerden beide partijen elkaars vliegtuigen neer te schieten. De Franse piloot Roland Garros was de eerste die een systeem bedacht dat door de propeller naar voren kon schieten. Hiervoor monteerde hij speciale platen op de propeller die de kogels afketsten. De Duitsers konden niet achter zijn geheim komen en zo genoten de Fransen in April 1915 enkele weken luchtoverwicht. Het vliegtuig werd echter gedwongen om op Duits terrein te landen. Hoewel Garros het vliegtuig in brand stak, vielen het machinegeweer en de gepantserde propeller in Duitse handen. Het werd naar Fokker gestuurd, met de opdracht het systeem na te bouwen. Fokker vond het systeem niet goed genoeg. Fokker was namenlijk al zes maanden bezig met een systeem dat het schieten van het machinegeweer synchroniseerde met de stand van de propellerbladen. Hij monteerde het systeem op een vliegtuig dat was gebaseerd op de Franse Morane-Saulnier Parasol.
Slechts een week na de crash van Garros' vliegtuig, debuteerde de [wiki]Fokker E.III[/wiki]. Hoewel de Duitse officieren onder de indruk waren, wilden ze het vliegtuig in actie zien voordat ze het bestelden. Daarom bracht Fokker het vliegtuig naar het front. Na enkele dagen patrouilleren stuitte hij op een Franse Cauldron. Toen hij het vliegtuig richtte en zich klaar maakte om te schieten realisserde hij dat hij niemand wilde doden, en keerde terug naar het vliegveld. Het toestel werd besteld, maar het duurde tot de zomer voordat het aan het front zou verschijnen. Max Immelman schoorde zijn, en de E.II's eerste kill op 1 augustus 1915. Vanaf dat moment tot april 1916, toen toch een Fokker in Geallieerde handen viel, hadden de geallieerden geen antwoord op de E.III. Deze periode werd door de Engelse pers de Fokker Scourge genoemd. De Duitsers bewaarden hun geheim zorgvuldig door niet de linies te passeren, zodat het niet in vijandelijke handen kon vallen. Tegen elk verlies van een Fokker E.III stonden vier overwinningen. Het toestel wordt mede verantwoordelijk gehouden voor de overwinning bij Verdun en de tijdelijke stop van Britse strategische bombardementen.
De Duitse overheid realiseerde zich het nut van Fokker, en naturaliseerde hem, en verbood hem het land te verlaten. In de rest van de oorlog construeerde hij diverse andere typen vliegtuigen, waaronder de beruchte [wiki]Fokker Dr.I|Dr.I[/wiki] en de [wiki]Fokker D.VII|D.VII[/wiki]. Het bedrijf leverde circa 700 gevechtsvliegtuigen aan het Duitse leger. In 1931 maakte Anthony Fokker zijn eerste looping met een vliegtuig; hij was de eerste die de Fransman Adolphe Pegoud met zijn 'looping the loop' na kon doen.

Fokker voorzag de Geallieerde eis dat zijn fabrieken vernietigd zouden worden. Hij vluchtte daarom naar Nederland en smokkelde honderden vliegtuigen en motoren mee.
Terug in Nederland sloot hij zich aan bij de [wiki]N.V. Trompenburg[/wiki]. Op 21 juli richtte hij de [wiki]Nederlandse Vliegtuigenfabriek[/wiki] op. Dit kon hij doen met steun van familie, de Steenkolen Handels Vereniging (SHV) (eigendom van de families van Beuningen en Fentener van Vlissingen) en enkele rijke particulieren.

Hij trouwde op 25 maart 1919 te Haarlem met Sophie Marie Elisabeth von Morgen. Dit huwelijk strandde na vier jaar. In 1922 vertrok hij naar de Verenigde Staten, waar hij zich tot Amerikaan liet naturaliseren. Al in 1923 begon hij ook daar met een [wiki]Fokker|eigen vliegtuigfabriek[/wiki]. Hij trouwde een tweede maal in juli 1927 te New York met Violet Austman, die na een sprong uit het raam van haar appartement overleed.

Anthony Fokker overleed op 49-jarige leeftijd in New York als gevolg van Meningokok na een operatie aan zijn neusbijholten.

Bronvermelding

• De Vliegende Hollander - A.H.G. Fokker & Bruce Gould, 1931, Uitg. Van Holkema en Warendorf