De kluis van Bert

[Dagger]

Vortex generator, om vortex lift te genereren?

[washout]

Dat lijkt me te ver vooraan, je wilt dat de luchtstroom bij de slat nog netjes aanligt. Verder stroomafwaarts moet wellicht een vortex komen om turbulentie te vermijden.
(Als ik me goed herinner)

[Dagger]

Het is een 'Leading Edge eXtension (LEX) Fence'.

Het bekendste voorbeeld van een jager met LEX Fences is de F-18 omdat die twee verticale staarten (kielvlakken) heeft.
Oorspronkelijk waren die Fences er niet waardoor de vortex van de tip van de LEX hevige vibraties veroorzaakte op de verticale staarten.
Men heeft toen als een fix aan iedere kant van de romp een Fence geplaatst om dit probleem te reduceren.
De Fence veroorzaakt een tweede vortex die een deel van de energie van de LEX vortex overneemt waardoor de stroming bij de verticale staart minder heftig is.

De F-16 heeft ook een LEX maar geen Fences want geen twee verticale staarten.

De M-346 heeft net als de F-16 ook maar één verticale staart, maar blijkbaar vond men het toch noodzakelijk om LEX Fences te installeren.
Wellicht om te veel turbulentie bij de horizontale staartvlakken te vermijden, of zoals jij meent om de stroming over de slat te verbeteren, of ............ (Joost mag het weten)?

Het wekt bij mij de indruk van een knullig ontwerp. Heeft er wellicht mee te maken dat het afgeleid is van de Yak-130.
Een Fence is eigenlijk een fix die in een goed ontwerp niet nodig zou moeten zijn.
Merk op dat de M-346 ook een dogtooth heeft in de voorkant van de vleugel. Dat is ook niet bepaald modern.

EDIT: Nu ik eens naar de nieuwe Boeing T-7a trainer kijk zie ik tot mijn verbazing dat die ook LEX Fences heeft (maar ook twee verticale staarten) en een dogtooth.
Tsjongejonge, retro is weer modern.

[Heron]

Aha... ik liet me dus beetnemen door de vorm, die op een winglet lijkt. Dat die 'fences' later op de Hornet geplakt werden wist ik wel.
Hier een plaatje uit 1986, waar de Hornet nog geen 'fences' heeft en een foto uit 2006 waar 'het schot'duidelijk in het midden van de romp te zien is:


188762_29sep86EHLW by Bert Visser, on Flickr


Angel7_16jun06EHLW by Bert Visser, on Flickr

[Dagger]

Ja, mooi, de 'fence' heeft een geel randje.

Overigens hebben alleen de legacy Hornets zulke fences.

De modernere en grotere Super Hornets F-18E&F en de F-18G Growler hebben geen fences.
De vorm van de LEX is nu anders en wellicht meer geoptimaliseerd om heftige turbulenties bij de staartvlakken te vermijden, en de staartvlakken zullen wellicht ook wat steviger ontworpen zijn.
Door vergelijken van foto's van legacy en Super Hornets krijg ik de indruk dat bij de Super Hornets de vortex verder van de romp stroomt dan bij de legacy Hornets omdat hij niet aan de LEX-tip ontstaat maar meer stroomafwaarts aan de LEX-rand en daardoor de kielvlakken nauwelijks raakt:

(F-18F Super Hornet foto van quora.com)

[washout]

Ik ben gek op retro, Dagger. Interessante beschouwing over de dubbele staarten en hun problemen met het verminderen van de lastige tipvortex, had ik niet bedacht. Boeiend, die aerodynamica!, bedankt.

[gerard gielis]

Even een fotootje van het WWW geplukt. De eerste F-18s hadden nog iets interessants. Bij de pijltjes zaten spleten in de vleugel waar de luchtstroom doorheen kon. Omdat het niet het gewenste effect had zijn deze spleten al na enkele jaren weer dicht gemaakt.

[Heron]

Over retro gesproken... hier is een KLu Streak met een hele aerodynamische staart, bijna zonder drag. Kwam ik tegen op Deelen op 9 juni 1983:


P-243_09jun83EHDL_z by Bert Visser, on Flickr

[Dagger]

Even een fotootje van het WWW geplukt. De eerste F-18s hadden nog iets interessants. Bij de pijltjes zaten spleten in de vleugel waar de luchtstroom doorheen kon. Omdat het niet het gewenste effect had zijn deze spleten al na enkele jaren weer dicht gemaakt.

Voor de volledigheid:
De YF-17 en daardoor ook de eerste F-18 testtoestellen hadden die spleten.
Uit de F-18 tests bleek echter dat het beter was om 80 % van de spleten te dichten om luchtweerstand te verminderen en lift te verbeteren.
Het achterste stuk van de spleten bleef open omdat dat de uitlaat was van de grenslaaglucht (boundary layer bleed air duct).
Om te vermijden dat turbulente grenslaaglucht van de romp de luchtinlaat instroomt is er bij de YF-17 en legacy F-18 een ruimte tussen de romp en de luchtinlaat met daarin een wig die de grenslaaglucht naar boven en beneden stuurt:



De kleine luchtinlaat in de tip van de wig is voor de cockpitdruk en airconditioning.

De meeste jagers hebben een soortgelijk systeem, zoals de diverse Mirage modellen, de F-101, F-102, F-104, F-105, F-106, F-5, Gripen, en vele anderen.
Bij de Rafale is dat 45 graden gedraaid, bij de F-16 en Eurofighter 90 graden, maar het doel is hetzelfde: de turbulente grenslaaglucht afvoeren.

Door de positie van de LEX bij de YF-17 en de F-18A,B,C&D (legacy Hornets) is daarvoor een spleet aan de bovenzijde in de LEX gemaakt.

De Super Hornets hebben een ander luchtinlaatontwerp zonder noodzaak voor een spleet in de LEX.
Bijkomend voordeel is ook dat 'conformal fuel tanks' op de LEXs geplaatst kunnen worden, maar de US Navy ziet daar na tests toch vanaf.

[Heron]

Voor de verandering hier maar weer eens een SE-3160 Alouette-III van de GPLV. Deze A-324 heeft hier een "stretcher-deur". Da's een deur met twee uitsparingen waar de uiteinden van een gewondenstretcher in passen (met hoesjes er omheen om de boel wind- en watervrij te houden). De cabine van de Al.3 is namelijk niet lang genoeg voor een stretcher... en ook niet breed genoeg. Ik moet hier wel betere kleurendia's van hebben, maar die zijn nog niet ingescanned.


A-324_09jun83EHDL_z by Bert Visser, on Flickr