Rolroer

[PeterPan]

Het rolroer (Engels: aileron) is een onderdeel van een [wiki]vliegtuig[/wiki] dat zorgt voor draaiingen om de langas ([wiki]rollen[/wiki]). Het bevindt zich meestal op de vleugeluiteinden en soms bij grotere vliegtuigen ook nog midden op de [wiki]vleugel[/wiki].

[div=float: right; width: 185px;][/div]

Het rolroer bestaat uit een scharmierende klep die naar boven en naar onder bewogen kan worden. Bij het uitvoeren van een rolbeweging wordt het rolroer aan de ene kant omhoog gezet en aan de andere kant omlaag. Als het rolroer omhoog staat, dan wordt de lift bij die vleugel kleiner, staat het rolroer omlaag dan wordt de lift juist groter. Doordat de lift bij een vleugel hierdoor groter is dan bij de ander, gaat het vliegtuig rollen.
Rolroeren zijn normaal via een kabel of ander systeem met elkaar verbonden, zodat de een omlaag gaat wanneer de ander omhoog gaat.

Een onbedoeld bijeffect van het rolroer is dat het [wiki]vliegtuig[/wiki] gaat [wiki]gieren[/wiki] in tegengestelde richting van de bocht die men wil nemen.
Dit effect kan gecorrigeerd worden door het [wiki]richtingsroer[/wiki] te gebruiken.
Als het vliegtuig scheef ligt zal de piloot de rolroeren weer in evenwichtbrengen totdat de bocht is voltooid. Omdat gedurende de bocht de [wiki]luchtsnelheid[/wiki] bij de buitenste vleugel hoger is dan bij de binnenste vleugel, zal de liftkracht bij de buitenste vleugel iets groter zijn. Hierdoor wil het vliegtuig verder rollen. Om dit tegen te gaan moet de piloot weer een klein beetje tegensturen met de rolroeren. Ook zal de piloot met het richtingsroer een klein beetje tegensturen om zo voor een geco?rdineerde bocht te zorgen. De [wiki]bochtaanwijzer[/wiki] geeft aan of er sprake is van een geco?rdineerde bocht.

[h3]Typen rolroeren[/h3]
Soms heeft een vliegtuig twee rolroeren aan elke vleugel. De binnenste rolroeren zijn zogenaamde all speed rolroeren, de buitenste rolroeren worden low speed rolroeren genoemd. Het rolroer is evenals het hoogteroer verbonden met de stuurknuppel.

Verkeersvliegtuigen zijn naast rolroeren bovendien soms ook uitgevoerd met [wiki]rolspoiler|rolspoilers[/wiki] om de rol beweging te initiëren.

[h4]Flaperon[/h4]
Soms vormen de rolroeren één deel met de flaps (remkleppen). Deze variant heet dan [wiki]flaperon[/wiki], een samentrekking van aileron en flap (welvingsklep). Een voorbeeld van een vliegtuig dat met flaperons is uitgerust is de RJ.03 IBIS canard. Flaperons bewegen aan beide vleugels gelijktijdig naar beneden of naar boven als de kleppenbediening wordt benut. Als de stuurknuppel wordt benut om een rolbeweging uit te voeren, worden de flaperons tegengesteld uitgeslagen.

[h4]Elevon[/h4]
Gecombineerde rolroeren en hoogteroeren, zoals die bij bijvoorbeeld deltavleugels gebruikt worden, worden [wiki]elevon|elevons[/wiki] genoemd, een samentrekking van elevator (hoogteroer) en ailerons (rolroeren).

[h4]Frise-rolroer[/h4]
[wiki]Frise-rolroer|Frise-rolroeren[/wiki] zijn een speciaal soort rolroer die helpen bij het voorkomen van het [wiki]haakeffect[/wiki].



[h3]Geschiedenis[/h3]
Omdat het belang van rolroeren minder duidelijk was dan die van het richtings- en [wiki]hoogteroer[/wiki], begon men later met het gebruiken van rolroeren. De gebroeders Wright lieten hun vliegtuig rollen door de vleugels te verstellen.
Wie de eerste rolroeren ontwikkeld heeft, is onduidelijk. Reeds in 1868 heeft de Engelse uitvinder M.P.W. Bolton het eerste rolroer-achtige object gepatenteerd. Nieuw Zeelander Richard Pearse heeft mogelijk in 1902 gevlogen met een vliegtuig dat gebruik maakte van kleine rolroeren 1902,maar zijn claims kloppen niet helemaal. Bovendien was zijn toestel, zelfs volgens zijn eigen rapporten, niet volledig controleerdbaar. Het vliegtuig 14 Bis van Santos Dumont kreeg in 1906 rolroeren. Maar het was nooit echt controleerbaar, waarschijnlijk vanwege de vorm van de vleugels. Rolroeren werden onafhankelijk van elkaar ontwikkeld door Aerial Experiment Association, onder leiding van Alexander Graham Bell en door Robert Esnault-Pelterie, een Franse vliegtuigbouwer. Henry Farman's rolroeren op de Farman III zijn de eerste die lijken op die tegenwoordig nog gebruiken.
Andere claims voor het eerste rolroer komen o.a. van de Amerikaan William Whitney Christmas, welke claimt het rolroer in 1814 te hebben uitgevonden voor wat de 'Christmas Bullet' zou worden (gebouwd in 1918),en de Amerikaan Glenn Curtiss, welke in 1908 vloog in een vliegtuig dat met rolroeren bestuurd werd.