Poststukken, zegels en luchtvaart souvenirs

[J.Prinz]

Do-X Er werden duizenden foto’s van de DO-X gemaakt, waarvan er honderden op het internet zijn terug te vinden. De vliegboot was ook een geliefd onderwerp van postzegels van kleine landjes die een centje bij wilden verdienen, zoals Antiqua, een pixel in het Caribische gebied:



We gaan verder met de avonturen van het vliegschip.Nadat het toestel op 7 november 1930 nog een rondvlucht had gemaakt vanaf Schellingwoude, vertrok het 3 dagen later voor het vervolg van haar wereldreis. Nou ja… vertrekken? Eventjes de lucht in en dan weer een landing in de Zuiderzee. Een van de motoren werkte niet naar genoegen. De toeschouwers zagen in de verte wat mannetjes op de vleugel lopen om aan die motor te gaan sleutelen. Ze deden hun werk kennelijk goed, want na korte tijd sneed het logge gevaarte weer door het water en kreeg genoeg lucht onder de vleugels om Nederland voorgoed te verlaten.
De vliegboot volgde de route Engeland, Frankrijk, Spanje en Portugal, waar men op 29 november aankwam. Dus veel vaart zat er niet in. In dat laatste land was het met vliegen voorlopig gedaan. In Lissabon stak een hete uitlaatpijp de stof bekleding van het bovenste deel van de linkervleugel in de brand dat zich over de hele vleugel uitbreidde. (En dat gebeurde op de dag af precies 85 jaar geleden). De reparatie kostte tijd, geld en 6 weken vertraging. Men gaf echter de moed niet op. Nieuwe onderdelen moesten worden gefabriceerd en aangevoerd en dat deed men. Na zes weken was het werk gepiept, men zette de reis voort.
Het ging traag en laag zuidwaarts. Hoe laag? Heel laag! Het haalde bij lange na niet het door Dornier opgegeven plafond van dik 3000 meter. Uit berichten kun je opmaken, dat de normale vlieghoogte 500 meter was. Het was vechten om hoogte te houden met deze ‘underpowered’ vliegmachine. Een Engelsman die een vlucht boven de Noordzee meemaakte, had het volgende verhaal: “Almost immediately the engines were throttled, and the ship began to lose height, and one was convinced that a landing was going to be made, so close to the water did the ship appear to return, but in actual fact a height was set of ten meters, and at this height we went across the North Sea, for, as Capt. Christiansen said: < What is the use of flying high; it only wastes power and fuel>. “ Kapitein Christansen kon het leuk brengen!
De DO-X met zijn dertienkoppige bemanning vervolgde haar weg naar het Zuiden langs de Afrikaanse Westkust achtervolgd door rampjes, pech en incidenten. Op de Canarische eilanden (Las Palmas) kreeg de romp een zo geweldige klap van een machtige golf dat zelfs de vleugel hersteld moest worden, zodat men vertraging kreeg door 3 maanden reparatie tijd. Ergens anders brak het carter van een der motoren.






Hier ligt de vliegboot ter reparatie op een werf in Las Palmas





Krant Diaro de Las Palmas februari 1931





Men gaf de poging op om van de Canarische eilanden te vertrekken. Dus een andere startplek; Bubaque Islands bij Boloma, Portugees Zuid Afrika. Er werden 22 pogingen in 4 weken gedaan om het vliegtuig in de lucht te krijgen. Een van de startpogingen duurde 12 minuten. Door de buitengewone hitte en de luchtvochtigheid kon de dunne lucht het toestel niet dragen.



Men verlegde de startplaats naar Kaapverdië. Van daaruit werd de grote sprong over de zuidelijke Atlantische oceaan gemaakt. Gezagvoerder Christiaansen had een nieuwe stuurman gekregen. Op verzoek van Claude Dornier kwam kapitein Cramer von Clausbruch aan boord, die veel ervaring had met vluchten over de oceaan met Dornier Wal vliegboten. Dat bewees hij al gelijk bij de start. Hoewel het toestel van binnen helemaal leeg was, (zelfs de bemanning mocht alleen het hoognodige meenemen) kon hij de vliegboot pas na een aanloop van 4 ½ km lostrekken. Hij legde het principe “don’t rock the boat” naast zich neer en wipte ten einde raad het vliegmonster tijdens de start naar voren en naar achteren. Op een zeker moment gaf een golf het de juiste duw en was de vleugel in de juiste hoek zodat het zich aan de lucht kon vastklampen. Met vol vermogen, 10 meter boven de zee, kon men de reis beginnen. Tijdens de vlucht was men op de grond het toestel ’n paar uur kwijt. Men dacht zelfs even dat het verloren was geraakt omdat er geen radioverbinding was.


Het doel, Natal, haalde het niet. Door gebrek aan voldoende brandstof zette Cramer von Clausbruch het , midden in de nacht, in het maanlicht, neer in de lagune van Fernado de Noronha, 300 km van het vaste land. Na het bijtanken zette men de reis voort. Op 5 juni 1931 bereikte ze glorieus Natal op de meest westelijk punt van het continent.
Daarna met veel tussenlandingen dicht langs de kust naar Rio de Janeiro. Daar werd de postzakken met deze envelop aan boord gedragen en die kwam na 83 jaar in mijn bezit en werd een van mijn relieken:











De brief is op 4.VIII.31 in Rio afgestempeld en het ontvangststempel toont Rio Grande Norte en dat is het district waar Natal ligt. Van daar vliegt men naar het noorden. Dat zien we dan wel weer in het volgende deel. JanJr.