Een andere drie-motorige rakker was veel vaker in het westen te zien, namelijk de Tupolev Tu-154 en de gemoderniseerde Tu-154M. De RA-85836 is een Tu-154M in Pulkovo kleuren, maar met "Rossiya"-titels, geplaat vanaf het bezoekersterras op Düsseldorf op 16 december 2007:
Het kleinere broertje/zusje/dingetje (doorhalen wat niet van toepassing is) van de Tu-154 is natuurlijk de Tu-134. Hier is de DDR-SDF, een Tu-134A van Interflug, geplaat tijdens de start van de 01L op Schiphol (nu 36C) op 17 mei 1985. Deze oude scans moeten nog maar eens over, want tegenwoordig heb ik een betere scanner en goede software erbij:
Eén van de succesvollere bizprops van deze tijd is de Pilatus PC-12. Hier zie je PC-12/47E 2-DARE (een registratie uit Guernsey) in de landing op Eelde op 28 juni 2018:
Vanwege het succes van de PC-12 werd de ontwikkeling van een bizjet gestart, wat resulteerde in de PC-24, die z'n eerste vlucht maatke in mei 2015. Ook dit toestel wordt goed verkocht, want in het 5e jaar van produktie was de teller al opgelopen tot boven de honderd. Hieronder zie je de D-CTLM, geplaat op 15 maart 2022 op Eelde:
Pilatus maakt ook andere vliegtuigen. Bekend zijn de tweezits trainers. Sinds 1978 vliegt de Pilatus PC-7 rond (afgeleid van de Pilatus P-3) en in 1989 kocht de KLu er 10. Later kwamen daar nog 3 bij. Deze staan allemaal op Woensdrecht. Er heeft echter ook eentje met PH-regi rondgevlogen: de PH-JWF. Van 19 oktober 2001 tot 15 november 2005 en van 24 september 2007 tot 18 oktober 2013 heeft dit toestel (initialen van de eigenaar = regi) zo rondgevlogen. Hier geplaat tijdens de start op Leer-Nüttermoor (nu Leer-Papenburg) op 24 juli 2008:
Een verbeterde en krachtigere versie van de Pilatus PC-7 vloog voor het eerst in 1984: de PC-9. Er zijn volgens Wikipaedia meer dan 600 PC-7's gebouwd en volgens die webstee maar 265 exemplaren van de PC-9. In Europa zie je toestel o.a. in Bulgarije, Kroatië, Ierland, Slovenië en natuurlijk Zwitserland. Hier een foto van een Ierse Luchtmacht PC-9M op de static van Volkel op 20 juni 2009:
De beoogde opvolger van de PC-7 en PC-9 is er ook al een poosje en heet PC-21, zoals hier te zien is op de taxibaan van Stans-Buochs, waar ook de Pilatusfabriek staat. In 2008 was dit één van de eerste PC-21's voor de Zwitserse Luchtmacht:
We blijven nog heel even bij Pilatus en gaan het verleden in naar 4 mei 1959, de eerste vlucht van de PC-6 Porter. Al vrij snel werd een turboprop gemonteerd i.p.v. de zuigermotor en was de Turbo Porter geboren (1e vlucht op 2 mei 1961). In totaal zijn er 604 exemplaren van de PC-6 gebouwd - tot aan 2022 aan toe!
Ook in Nederland hebben er een paar gevlogen, veelal als parachutisten-uit-de-deur-gooi-vliegtuig en eigenlijk allemaal Turbo Porters... behalve eentje. De PH-OTB werd al in 1961 ingeschreven als PC-6-340 op naam van KLM NV. Vanaf 1972 kwam het bij Para Club Icarus en op 12 juni 1984 maakte ik deze dia (en dus nu ook een diascan) van de OTB op vliegveld Hilversum: